Otwarcie Polsko-Ukraińskiej Stanicy Ratownictwa Górskiego

16-09-17 Promocja 0 comment

W dniu 16 września 2017, na szczycie Pop Iwan, w obecności ministrów z Polski i Ukrainy dokonano uroczystego przecięcia wstęgi

Polsko-Ukraińskiej Stanicy Ratownictwa Górskiego.

Jan Malicki (dyrektor Studium Europy Wschodniej) , Igor Tsependa (rektor Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka) i Roman Greba (wiceminister, ministerstwo Edukacji i Nauki Ukrainy) dokonali uroczystego otwarcia Stanicy. Uroczystości towarzyszyło poświęcenie obiektu przez kapłanów trzech obrządków. Podczas ceremonii dyrektor Malicki, jako twórca całej inicjatywy został uroczyście uhonorowany przez pułkownika ukraińskiego DSNS. Ceremonii otwarcia Stanicy towarzyszyło również uroczyste odsłonięcie tablic informacyjnych (w językach polskim, ukraińskim i angielskim). Zapraszamy do obejrzenia nagrania z ceremonii.

Roman Greba, Jan Malicki, Igor Tsependa
minister Roman Greba, dyrektor Jan Malicki, rektor Igor Tsependa

Stanica mieści się w budynku dawnego Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego uniwersytetu Warszawskiego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Ten, wzniesiony tuż przed wybuchem II wojny światowej gmach był jednym z najnowocześniejszych i najokazalszych tego typu obiektów w Europie. Tragedia wojny i jej konsekwencja sprawiły, że do niedawna z budynku pozostały jedynie ruiny. Jednakże, od 2012 roku trwają prace nad rekonstrukcją i przywróceniem dawnego blasku obserwatorium, zwanego potocznie „Białym Słoniem”. Finalnie, obserwatorium będzie łączyło w sobie wiele funkcji badawczych, dydaktycznych i turystycznych, stanowić będzie również symboliczną siedzibę powołanego w tym roku z inicjatywy dyrektora Jana Malickiego Collegium Carpathicum.

Po uroczystym otwarciu Stanicy dyrektor Malicki zaprezentował gościom gmach Obserwatorium, omówił również postęp prac rekonstrukcyjnych. Zachwyceni goście, wśród których byli wysocy rangą dyplomaci, naukowcy i przedsiębiorcy, na długo nie zapomną spektaktularnych widoków roztaczających się ze szczytu góry Pop Iwan.

Zainicjowana przez dyrektora Jana Malickiego Stanica, będąca efektem współpracy bieszczadzkiego oddziału GOPR i ukraińskiego DSNS powstała dzięki wsparciu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Zapraszamy do zapoznania się z fotorelacją z ceremonii. poniżej znajdą Państwo również tekst umieszczony na tablicy informacyjnej.

Obserwatorium przed wojną

Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologiczne Uniwersytetu Warszawskiego na górze Pop Iwan w Czarnohorze

Pop Iwan (2022 m), położony 20 km od miejscowości Werchowyna (d. Żabie), jest trzecim po Howerli (2061 m) i Brebeneskule (2037 m), najwyższym szczytem tej części Karpat Wschodnich. W okresie1918-1939 obszar ten leżał w granicach Polski. W połowie lat 1930-tych powstała koncepcja budowy na Popie Iwanie obserwatorium astronomicznego i meteorologicznego. Z uwagi na fakt, że góra znajdowała się na granicy polsko-czechosłowackiej (od 1939 r. polsko-węgierskiej), umieszczono tu także strażnicę graniczną Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP).

W 1935 r. Zarząd Główny Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej RP ogłosił zamknięty konkurs architektoniczny na projekt gmachu “Obserwatorium Astronomicznego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego”. Jury konkursu najwyżej oceniło pracę inżynierów-architektów Kazimierza Marczewskiego i Jana Pohoskiego z Biura Planu Regionalnego Podhala i Huculszczyzny.

Intensywne prace budowlane rozpoczęły się w 1936 r. Symboliczny kamień węgielny został wmurowany w fundamenty budowli i poświęcony 5 września 1936 r. Gmach Obserwatorium miał kształt litery L, z dostawioną do jej wierzchołka wieżą wyposażoną w kopułę astronomiczną. Zbudowany był, jak ówcześnie pisano, „monumentalnie”. Budynek miał 5 kondygnacji, 43 pomieszczenia, 57 okien.

Obserwatorium zostało oddane do użytku 29 lipca 1938 r. Pełniło funkcję zarówno Obserwatorium Astronomicznego, jak i Meteorologicznego. Dział Astronomiczny podporządkowany został Uniwersytetowi Warszawskiemu i stanowił filię Obserwatorium Astronomicznego UW, zaś Dział Meteorologiczny – Państwowemu Instytutowi Meteorologicznemu w Warszawie. W budynku zamieszkiwali również żołnierze KOP. Kierownikiem Obserwatorium został Władysław Midowicz, polski geograf i meteorolog, wcześniej kierujący schroniskiem w Beskidach, urodzony w 1907 roku w pobliskim Mikuliczynie.

Obserwatorium funkcjonowało niestety tylko jeden rok, rozpoczęła się II wojna światowa – 1 września 1939 r. doszło do ataku Niemiec na Polskę, a 17 września nastąpiła agresja Związku Sowieckiego. 18 września, personel oraz żołnierze KOP opuścili Obserwatorium, część sprzętu i dokumentacji zgodnie z przepisami zniszczono, część wyposażenia astronomicznego przewieziono na Węgry. Następnie budynek został ostrzelany przez NKWD. Od tego czasu gmach Obserwatorium pozostawał niezagospodarowany, był sukcesywnie rabowany i z każdym rokiem popadał w coraz większą ruinę…

Obserwatorium dziś

Odbudowa gmachu wspólnymi siłami Narodowego Uniwersytetu Przykarpackiego i Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, przy wsparciu budżetowym rządu RP, życzliwości władz ukraińskich oraz pomocy sponsorów

Przez 65 lat budynek pozostawał niezagospodarowany.

Koncepcja renowacji Obserwatorium i nadanie mu nowych celów i zadań powstała w wyniku wspólnej idei Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego i Narodowego Przykarpackiego Uniwersytetu im. W. Stefanyka w Iwano-Frankiwsku.

Projekt ten, jako część koncepcji „Polsko-Ukraińskiego Centrum Spotkań Młodzieży Akademickiej”, został zaprezentowany w lipcu 2007 r. Prezydentom Polski

i Ukrainy, którzy odnieśli się do niego bardzo przychylnie, czego wyrazem było umieszczenie go we Wspólnym Komunikacie Prezydentów „Wspólne wyzwania – nowe wymiary partnerstwa strategicznego” z grudnia 2007 r. oraz w „Mapie Drogowej Współpracy RP i Ukrainy”, podpisanej we wrześniu 2009 r. Projekt został następnie objęty Patronatem Prezydentów Ukrainy i Polski.

Decyzją Werchowinskiej Rady Rejonowej oraz Iwano-Frankiwskiej Rady Obwodowej gmach dawnego Obserwatorium został przekazany Narodowemu Uniwersytetowi Przykarpackiemu im. W. Stefanyka w Iwano-Frankiwsku.

Projekt restauracji przedwojennego budynku Obserwatorium Astronomicznego UW na górze Pop Iwan otrzymał w 2011 r. pierwszy grant Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP. Zgodnie z założeniami przeprowadzono wstępne prace, polegające na ocenie architektoniczno-technicznej projektu renowacji Obserwatorium oraz przygotowania projektu i terminarza prac renowacyjnych.

Od 2012 roku projekt otrzymywał kolejne dotacje na realizację prac konserwatorsko-zabezpieczających. Większość prac finansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP oraz od 2016 roku także w ramach Programu Polskiej Współpracy Rozwojowej “Polska Pomoc”, z Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Obserwatorium jutro

Działalność w zakresie niżej wymienionych zadań, zwłaszcza – Międzynarodowa Stacja Naukowa “Obserwatorium” organizowana wspólnie przez Narodowy Uniwersytet Przykarpacki im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego

Odbudowane Obserwatorium może być używane nie tylko do obserwacji astronomicznych i meteorologicznych. Biorąc pod uwagę fakt, że budynek znajduje się na jednym z najwyższych szczytów Czarnohory, który jest najwyższym masywem ukraińskich Karpat, obiekt może mieć szerokie, kompleksowe wykorzystanie.

Pierwszy kierunek wykorzystania – obserwacje astronomiczne. Drugi – obserwacje meteorologiczne. Całkowicie nowym obszarem będzie ratownictwo górskie, w ramach Stanicy przy Obserwatorium, prowadzonej przez DSNS-obwód Iwano-frankiwski, we współpracy z GOPR-Bieszczady. Kolejny kierunek wykorzystywania jest związany z organizacją polskich, ukraińskich i międzynarodowych badań naukowych – badań indywidualnych, zespołowych i praktyk studenckich, z zakresu: biologii, botaniki, ochrony przyrody, geologii, astronomii, geografii, meteorologii, klimatologii, turystyki i innych.

Organizacji tych badań służyć będzie Międzynarodowa Stacja Naukowa ’Obserwatorium’’, tworzona wspólnymi siłami przez Narodowy Uniwersytet Przykarpacki im. Wasyla Stefanyka oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.

Planowane przeznaczenie Obserwatorium:

  1. Obserwatorium astronomiczne
  2. Obserwatorium meteorologiczne
  3. Pracownie naukowe dla badaczy
  4. Baza praktyk naukowych dla studentów
  5. Wysokogórskie schronisko akademickie
  6. Polsko-Ukraińska Stanica Ratownictwa Górskiego
  7. Międzynarodowa Stacja Naukowa ‘’Obserwatorium’’

———————————

Projekt jest dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej

Projekt współfinansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP