Ze smutkiem zawiadamiamy, że 26 maja 2017 r. , w wieku 89 lat zmarł wybitny sowietolog, politolog, doradca prezydenta USA Jimmy’ego Cartera

prof. Zbigniew Brzeziński (1928-2017)

Zbigniew Brzeziński urodził się w Warszawie 28 marca 1928 r. Jego ojciec Tadeusz Brzeziński był dyplomatą, od 1938 r. konsulem RP w Kanadzie. Przyszły doradca prezydenta Cartera skończył tam szkołę i Uniwersytet McGilla w Montrealu, a na Uniwersytecie Harvarda obronił pracę doktorską z historii totalitaryzmu sowieckiego. W 1958 r. został obywatelem USA.

Po doktoracie wykładał na Harvardzie, a w 1960 r. został profesorem na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. Od młodości związany z Partią Demokratyczną, doradzał prezydentom: Johnowi Kennedy’emu i Lyndonowi Johnsonowi. W latach 70. polemizował z antywojenną lewicą w swej partii i krytykował politykę odprężenia prezydentów Richarda Nixona i Geralda Forda, która kładła – jego zdaniem – nadmierny nacisk na kontrolę zbrojeń, nie doceniając kwestii praw człowieka, co prowadziło do ustępstw wobec ZSRR.

Jako współzałożyciel tzw. Komisji Trójstronnej, organizacji polityków i biznesmenów pragnących zacieśnienia sojuszu USA, Europy i Japonii, Brzeziński zaprosił do niej ówczesnego gubernatora Georgii Jimmy’ego Cartera. Kiedy Carter został prezydentem, mianował go swym doradcą ds. bezpieczeństwa narodowego. Na nowym stanowisku Brzeziński położył nacisk na kluczową rolę „trzeciego koszyka”, praw człowieka w Akcie Końcowym Helsińskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Wzmocniło to opozycję w ZSRR i krajach Europy Wschodniej.

Za główny sukces polityki zagranicznej Cartera i jego doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego uchodzi układ z Camp David między Izraelem a Egiptem. Zapewnił on pokój między państwami na Bliskim Wschodzie przez następne dekady.

Po odejściu z rządu w 1981 r. Brzeziński pozostał wpływowym ekspertem ds. polityki zagranicznej USA. Szczególnie angażował się w sprawy polityki wobec ZSRR i bloku wschodniego. W wyborach w 1988 r. poparł republikanina George’a H.W.Busha, który za jego namową jeszcze jako wiceprezydent pojechał do Warszawy, a urzędując od 1989 r. w Białym Domu przeforsował pomoc finansową dla Polski wyzwalającej się z komunizmu.

Jako politolog, Brzeziński związany był z waszyngtońskim Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych (CSIS), i wykłada na Uniwersytecie Johna Hopkinsa. Profesor mocno wspierał przyjęcie Polski do NATO, współpracując na tym polu z Polonią amerykańską.

Jest autorem wielu prac z dziedziny polityki między innymi: Totalitarian Dictatorship and Autocracy (1956); Ideology and Power in Soviet Politics (1962); Plan gry (1986); Wielkie bankructwo. Narodziny i śmierć komunizmu w XX wieku (1990); Wielka szachownica. Główne cele polityki amerykańskiej (1998); Druga szansa. Trzej prezydenci i kryzys amerykańskiego supermocarstwa (2008).

Wielokrotnie odwiedzał Uniwersytet Warszawski, w tym również na zaproszenie Studium Europy Wschodniej.