„W ostatnim czasie reżim polityczny na Białorusi szybko się przekształca . Co prawda, nie w kierunku preferowanym przez 80% ludności kraju. Przechodzi od reżimu personalistycznego do personalistyczno –wojskowego reżimu autorytarnego” — twierdzi analityk ośrodka „Eurasian States in Transition” („Państwa Eurazji w okresie transformacji”), Andrei Yeliseyeǔ.

Jak pisze analityk, „jedna z klasycznych klasyfikacji reżimów autorytarnych rozróżnia dyktatury personalistyczne, wojskowe i jednopartyjne. Jest to model bardzo uproszczony. W rzeczywistości reżimy autorytarne często łączą cechy dwóch, a nawet trzech klasycznych typów”.

„Do niedawna na Białorusi istniał typowy personalistyczny reżim autorytarny. Wielu politologów określało go  jako sułtanistyczny (klasyfikacja Linz-Stepan). Reżimy sułtanistyczne charakteryzują się  koncentracją całej władzy w rękach jednej osoby,ingerencją władcy we wszystkie możliwe sektory, marginalną rolą instytucji politycznych oraz brakiem jakiejkolwiek rozsądnej ideologii i reguł. Końcowy etap istnienia reżimów sułtanistycznych posiada niezwykle wąską bazą społeczną” — pisze Andrei Yeliseyeǔ.

Ekspert zwraca uwagę, że w polityce coraz częściej rozróżniane są reżimy wojskowe i personalistyczne. Reżimy wojskowe niekoniecznie oznaczają  juntę wojskową,  mogą bowiem być personalistyczne (Kaddafi, Mobutu Sese Seko, Trujillo). Charakterystyczną cechą reżimów wojskowych są rządy ludzi specjalizujących się w stosowaniu siły i przemocy. Wszystkie reżimy autorytarne stosują różne działania represyjne — ale w reżimach wojskowych ten czynnikdominuje.

„Za pierwszy znaczący krok w obecnej ewolucji białoruskiego autorytaryzmu w kierunku reżimu wojskowego można uznać nominację na  szefa administracji prezydenta, generała KGB Ihara Siarhijenkę. Nie bez znaczenia jest też fakt, że na początku 2020 roku z kręgu rządzących został praktycznie wyeliminowany ważny polityk o „cywilnym” pochodzeniu czyli Michaił Miasnikowicz, który przeniósł się do Moskwy, na stanowisko szefa Euroazjatyckiej Komisji Gospodarczej” — zwraca uwagę białoruski analityk.

„Drugim kamieniem milowym stały się przetasowania w rządzie Białorusi do jakich doszło w czerwcu 2020 r. —„siłowik” Raman Hałoǔczanka zastąpił ekonomistę Siarhieja Rumasa na stanowisku premiera, a generał KGB Iwan Tertel przejął od Leanida Anfimaǔa,  zarządzanie politykę przemysłową  ” — dodaje Andrei Yeliseyeǔ.

Analityk podkreśla, że element „cywilny” w obecnych białoruskich władzach został zredukowany do minimum. Istotne decyzje we wszystkich sferach podejmuje teraz blok „siłowy” — Rada Bezpieczeństwa, KGB, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Komitet Śledczy, Prokuratura Generalna oraz „siłowicy” stojący na czele administracji prezydenckiej i rządowej. Zmienia się także retoryka Łukaszenki i jego otoczenia, pojawia się w niej coraz więcej elementów „wojennych”.

Andrei Yeliseyeǔ zauważa, że wojskowe reżimy autorytarne są bardziej niestabilne od innych typówautorytaryzmu, nie dotyczy to jednak personalistycznych reżimów wojskowych. Przeciwnie: ewolucja dyktatury „cywilnej” w personalistyczny reżim wojskowy może uczynić ją bardziej stabilną — konkluduje analityk.

Źródło: Nasza Niwa, Biełta, BiełaPAN, Salidarnaść, Biełaruski Partyzan

Opracowanie BIS — Biuletyn Informacyjny Studium