płk Tadeusz Krząstek
płk Tadeusz Krząstek – historyk, dokumentalista, wykładowca, nawigator stanowisk dowodzenia
W latach 1960-1968 uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 2 im W. Broniewskiego, a następnie do Technikum Mechanicznego nr 119 w Dęblinie. Po jego ukończeniu wstąpił do Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie. Będąc jeszcze podchorążym WOSL w 1975 roku podjął zaocznie studia historyczne na UMCS w Lublinie.
W 1977 roku został promowany na stopień podporucznika i otrzymał tytuł nawigatora stanowisk dowodzenia. W następnym roku odbył praktykę dowódczą na stanowisku komendanta Szkoły Podoficerskiej w Ośrodku Łączności i Ubezpieczenia Lotów w Grudziądzu. 05.01.1979 roku został skierowany do służby w 49. Pułku Śmigłowców Wojsk Lotniczych.
We wrześniu 1979 roku rozpoczął stacjonarne studia w Warszawie w WAP na Wydziale Historycznym, które ukończył równolegle ze studiami na UMCS w 1982 r. Praca magisterska na temat: Czynna i bierna Obrona Przeciwlotnicza Warszawy w 1939 r. została wyróżniona w 1983 r. II nagrodą w Ogólnopolskim Konkursie Historycznym im. A. Zawadzkiego. W 1982 roku został wykładowcą w Katedrze Historii Wojen i Wojskowości w WAP.
Na wniosek Wiceministra MON Bronisława Komorowskiego, został powołany w 1990 r. do Departamentu Wychowania Wojska Polskiego na stanowisko szefa Zespołu Upowszechniania Historii i Tradycji Oręża Polskiego. Zadaniem tej nowej komórki organizacyjnej było przywrócenie Wojsku Polskiemu jego pełnych, chlubnych tradycji, historycznych barw i symboliki, nadanie związkom i jednostkom godnych patronów oraz opracowanie pełnych rodowodów jednostek.
W 1991 roku ukończył kurs w Akademii Dowodzenia Bundeswehry w Koblencji (Innere Führung) a w 1998 roku studia podyplomowe z Bezpieczeństwa i integracji europejskiej w MWSzH w Pułtusku.
W latach 1996-1999 odbył w WSNJO w Łodzi półroczne kursy stacjonarne z języków: rosyjskiego III stopnia, niemieckiego I i II stopnia oraz ukraińskiego I i II stopnia.
Od 2000 roku prowadzi wykłady w Studium Europy Wschodniej UW.
W 2001 roku przebywał służbowo w USA. 11 września znajdował się w zachodnim skrzydle Pentagonu, w które uderzył uprowadzony przez terrorystów samolot.
Przez ostatnich kilka lat zawodowej służby wojskowej był szefem Oddziału Upowszechniania Tradycji Oręża Polskiego i Ceremoniału Wojskowego w DW i PO MON. Uczestniczył w przygotowaniu i zabezpieczeniu ceremonialnym uroczystości, min. na Monte Cassino, w Normandii, pod Lenino, w Wilnie, Ponarach, w Katyniu i Charkowie oraz w wielu innych miejscach na terenie Polski. Jest autorem około 50 apeli poległych, które były czytane podczas uroczystości wojskowych i kombatanckich, m.in. przed Grobem Nieznanego Żołnierza, przed Pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego, Pomnikiem Powstania Warszawskiego, na Powązkach, w kwaterze powstańców styczniowych kwaterze Batalionów Chłopskich, kwaterze Żołnierzy Września 1939, pod Krzyżem Traugutta, pod Pomnikiem Bohaterów Olszynki Grochowskiej oraz w innych miejscach upamiętniających walkę narodu i żołnierza polskiego. W latach 1990-2004 zorganizował i prowadził osobiście kilkadziesiąt podróży historycznych dla oficerów WP szlakiem oręża polskiego na kresy wschodnie: Litwę, Białoruś i Ukrainę.
W latach 1990-2011 napisał kilka książek i ponad 300 artykułów naukowych i popularnonaukowych dot. dziejów i tradycji oręża polskiego. Jest autorem i współautorem m.in. następujących książek: „Monte Cassino 1944-1994. W 50. rocznicę bitwy”, Warszawa 1994; „Wojna polsko-rosyjska 1920”, Warszawa 1995; „Tobruk 1941-1996 w 55. rocznicę bitwy. Tradycje Strzelców Karpackich”, Warszawa 1996; „W 55. rocznicę powstania AK”, Warszawa 1997; „Historia i tradycje Warszawskich Kosynierów”, Toruń 1998, „Zamość – Komarów 1920. Zamostija – Komariw”, Warszawa 2000; „Z ziemi włoskiej do Polski”, Warszawa 1997; „Żółte Wody”, Warszawa 2000; „Siły Zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego. Historia i tradycje 1939- 2000”, Warszawa 2000; „Dzieje oręża polskiego na tablicach Grobu Nieznanego Żołnierza zapisane, pod red. W. J. Wysockiego”, Warszawa 2000; „Szlakiem Hetmana Chodkiewicza i Króla Jana Sobieskiego”, Warszawa 2001; „Tobruk 1941 – Karpacka Brygada w Libii”, Pruszków 2001; „Ukraina. Siły Zbrojne Ukrainy”, Warszawa 2002; „Powstanie Styczniowe. Historia i tradycje”, Warszawa 2003; „Depozyty żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie”, Warszawa 2003; „Stańcie do Apelu”, Warszawa 2004; „Monte Cassino – Rzym – Ankona – Bolonia. Szlakiem Legionów Polskich i 2 Korpusu Polskiego 15-24.05.2005”, Warszawa 2005; „Tobruk w historii i tradycji Wojska Polskiego 1941-2006. W sześćdziesiątą piątą rocznicę bitwy”, Warszawa 2006; „Polska i Ukraina w walce o niepodległość 1918-1920”, Warszawa 2009 – wydanie drugie rozszerzone w języku ukraińskim, Warszawa-Łuck 2010;
30 marca 2005 roku płk nawig. T. Krząstek na własną prośbę zakończył zawodową służbę wojskową. Następnie podjął szerszą współpracę twórczą ze Studiem Filmowym „Media Kontakt”, „Kalejdoskop”, TVP „Polonia”, „Production HUB”, Stowarzyszeniem Twórców Filmów Patriotyczno-Historycznych oraz Wydawnictwem „Vipart”.
W latach 2005-2010 był współautorem scenariuszy i konsultantem kilku filmów dokumentalnych. Były to m.in. następujące filmy: „Wielonarodowe jednostki wojskowe”; „Trudne Braterstwo II”; „Stefan Pogonowski”; „Sztandar wojskowy”; „Historia i tradycje”; „Święto Wojska Polskiego. Historia i tradycje”; „Przysięga wojskowa. Historia i tradycje”; „Święto Niepodległości. Historia i tradycje”; „Cmentarz Orląt Lwowskich”; „Wojsko Polskie w Iraku 1942-1943”; „Generał Leonard Skierski”; „Pułkownik Praus”; „Alianckie skrzydła nad powstańczą Warszawą”; „Testament Szczurów Tobruku”; „Generał Pułaski – Bohater Polski i Ameryki”; „A Polska była daleko”; „Skrawek piekła na Podolu”; „W rogatywce i tygrysiej skórze”. Ten ostatni film o losach bohaterskich Gruzinów – oficerów Wojska Polskiego w latach 1921-1945, reżyserowany przez J. Lubacha, został nagrodzony nagrodą specjalną na międzynarodowym festiwalu filmów Kaukazu „Batumi 2008. W 2010r, był konsultantem dokumentalnego cyklu 38 filmów pod tytułem- Epitafia Katyńskie, który został zrealizowany przez Studio Filmowe Media-Kontakt.
Realizując filmy dokumentalne i historyczne oraz edukacyjne opracowania multimedialne dla uczestników ogólnopolskiego konkursu historycznego – Losy Żołnierza Polskiego w latach 2005-2011 aparatem i kamerą dokumentował szlaki i pola bitewne żołnierzy polskich i aliantów oraz miejsca pamięci w wielu miejscach na terenie Europy, Afryki Północnej, Bliskiego Wschodu, Stanów Zjednoczonych oraz kilku krajów byłego ZSSR.
Płk jest także autorem scenariuszy i zdjęć kilku wystaw fotograficznych, które były prezentowane kilkanaście razy w wielu miastach w Polsce, na Ukrainie oraz w Gruzji.
Były to następujące wystawy:
- Trudne Braterstwo Piłsudski – Petlura 1920
- Boje o niepodległość i granice 1914-1921
- Tobruk – pamiątki żołnierskiej chwały
- Polska i jej sojusznicy w wojnie z Rosją w 1920 r.
- Monte Cassino w tradycji oręża polskiego 1944-2009
- Zagłada Huty Pieniackiej
- Wojna polsko rosyjska 1920
- W rogatywce i tygrysiej skórze. Gruzini w Wojsku Polskim 1921-1945
Za dokumentowanie historii i tradycji Kresów Wschodnich, zwłaszcza szlaku kresowych zamków, fortec i rycerskich stanic z epoki „Ogniem i Mieczem” został 3 maja 2003r. odznaczony przez Społeczną Fundację Pamięci Narodu Polskiego medalem POLONIA MATER NOSTRA EST. W Święto Wojska Polskiego 15 Sierpnia 2010r. Minister Obrony Narodowej uhonorował płk. T. Krząstka medalem Kustosza Tradycji, Chwały i Sławy Oręża Polskiego. Dokumentując w opracowaniach historycznych, filmowych i wystawienniczych chlubne tradycje służby Gruzinów w Wojsku Polskim w latach II RP oraz ich wielkie zasługi bojowe dla Polski spopularyzował w Polsce i w Gruzji te nieznane szerzej karty dziejów obu narodów. Za to 11 stycznia 2011 r. Prezydent Gruzji M. Saakashvili odznaczył płk. T. Krząstka Złotym Medalem Honoru Gruzji. Za upowszechnianie tradycji sojuszu polsko-ukraińskiego oraz historii wspólnych walk z Rosją bolszewicką w 1920 r. został w maju 1999 r., wraz z gen. Franciszkiem Gągorem odznaczony w Kijowie ukraińskim Medalem Złotej Fortuny a 2001 r. Medalem X. lecia Zbrojnych Sił Ukrainy.
12 października 2018 płk Krząstek otrzymał tytuł profesora honorowego Katedry Politologii i Bezpieczeństwa Narodowego Narodowego Uniwersytetu “Akademia Ostrogska”.
