W dniu 3 marca sąd zadecydował o warunkowym zwolnieniu Muchtara Dżakiszewa, byłego szefa spółki „Kazatomprom”, zajmującej się eksportem i importem  uranu, metali rzadkich oraz paliwa jarowego do elektrowni atomowych.  

Wcześniej sąd dwukrotnie sąd odmówił warunkowego zwolnienia. Dżakiszew spędził łącznie w więzieniu 11 lat. Decyzja  nie jest jeszcze  prawomocna. Prokuratura ma 15 dni na jej zaskarżenie. Jeżeli Muchtar Dżakiszewzostanie zwolniony, to do maja 2023 r. będzie  pozostawał pod kontrolą .    

1 kwietnia 2009 r. była posłanka Tatiana Kwiatkowskaja oskarżyła Muchtara Dżakiszewa o sprzedaż złóż uranu firmie „Betpak Dala”, kontrolowanej przez Muchtara Ablazowa za 64 tys. tenge (około 426 dolarów), czyli praktycznie za darmo. „Kazatomprom”, którymDżakiszew kierował przez ponad 10 lat, uznał te oskarżenia za nieuzasadnione, podkreślając, że firma pod jego kierownictwem stała się jednym z kluczowych graczy w globalnym przemyśle nuklearnym. Prokuratura Generalna wszczęła jednak dochodzenie, a następnie zaleciła zwolnienie Muchtara Dżakiszewa ze stanowiska dyrektora. Nowym dyrektorem „Kazatompromu” został były minister przemysłu i handlu Kazachstanu Władimir Szkolnik. W maju 2009 r. Dżakiszew został aresztowany, a rok później rozpoczął się jego proces sądowy,  przebiegający za zamkniętymi drzwiami. 

Według śledztwa w latach 2004–2006 Dżakiszew i Ablazow utworzyli za granicą kilka spółek offshore , w tym „Betpak Dala” i „Kyzylkum”, którym  zostały przekazane niemal bezpłatnie prawa użytkowania największych złóż uranu o rezerwach przekraczających 200 tysięcy ton. 

W listopadzie 2005 r. 70% akcji „Betpak Dala” i 30% „Kyzylkum” zostały kupione przez firmę UrAsia Energy zarejestrowaną w Stanach Zjednoczonych. Właściciele tej firmy nigdy nie zostali ujawnieni, podano tylko, że jestto grupa kazachskich inwestorów. Później, po aresztowaniu byłego szefa „Kazatompromu”, Komitet Bezpieczeństwa Narodowego Kazachstanu poinformował, że tą „grupą kazachskich inwestorów” był sam Muchtar Dżakiszew i były dyrektor BTA banku, Muchtar Ablazow. 

W lutym 2007 r. w wyniku połączenia UrAsia Energy i kanadyjskiej firmy SXR Uranium One została utworzona spółka Uranium One. Po kilku latach przeszła ona w całości pod kontrolę jednego z oddziałów rosyjskiej korporacji państwowej „Rosatom”.

W 2011 r. agencja prasowa KazTAG, powołując się na depeszę z ambasady Stanów Zjednoczonych, podała, że zgodnie z oświadczeniem Dżakiszewa próbował onzapobiec przejęciu spółki Uranium One przez Rosję i namówił firmę Toshiba oraz jedną firmę chińską do wykupienia 20% jej akcji. Jednak jego areszt miał uniemożliwić realizację tych planów.  

W marcu 2010 r. sąd uznał Dżakiszewa winnym przywłaszczenia powierzonego mu majątku oraz przyjęcia łapówki i skazał go na 14 lat więzienia. Rok później Komitet Bezpieczeństwa Narodowego wszczął jeszcze jedną sprawę karną przeciwko Dżakiszewowi, ostatecznie jednak łączona kara wyniosła 14 lat . Był to pierwszy w Kazachstanie, tak surowy wyrok dla wysokiej rangi urzędnika.

Eksperci kazachscy sugerowali, że głównym powodem skazania Muchtara Dżakiszewa była wiedza, jaką posiadał były szef strategicznie ważnej gałęzi przemysłu.

Sprawa Muchtara Dżakiszewa stała się głośna nie tylko w Kazachstanie, ale również poza jego granicami. Freedom House, międzynarodowa organizacja działająca na rzecz praw człowieka, wezwała kazachskie władze do uwolnienia Dżakiszewa. W jego obronie wystąpił także Komitet Praw Człowieka ONZ.

29 lutego prezydent Kazachstanu Kasym-ŻomartTokajew w wywiadzie dla informburo.kz stwierdził, że sprawa Dżakiszewa pozostaje wyłącznie w kompetencji sądu, wyrażając jednocześnie  przekonanie, iż decyzjasędziów będzie sprawiedliwa.

Źródło: Fergana News

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium