Skończył się długi okres napiętych relacji między Tadżykistanem a Iranem. 29 maja prezydent Tadżykistanu Emomali Rachmon złożył oficjalną wizytę w Teheranie, podczas której on i gospodarze spotkania zobowiązali się do poprawy stosunków dyplomatycznych i handlowych. Zapowiada się również większa współpraca w zakresie bezpieczeństwa. Jednym z kluczowych sygnałów stało się wznowieniebezpośrednich lotów między Teheranem a Duszanbe.

Jeszcze w 2020 roku Tadżykistan miał do Teheranu wiele pretensji. Tadżykistan przez większość swojej historii po odzyskaniu niepodległości za głównego gwaranta bezpieczeństwa uważał Rosję. Na terenie Tadżykistanu stacjonuje kilka tysięcy rosyjskich żołnierzy, chociaż podejrzewa się, że teraz znaczna ich liczba została wycofana w związku z wojną na Ukrainie.  Gwałtowne cofnięcie się Moskwy w izolacjonizm i spodziewane kurczenie się jej gospodarki spowodowane sankcjami może stać się czynnikiem sprzyjającym rozwojowi krajów Azji Środkowej, w tym Tadżykistanu, pilnie dążących do większej dywersyfikacji zarówno w stosunkach obronnych, jak i handlowych.

Ukłon w stronę współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa z Teheranem jest jednak szczególnie zaskakujący w świetle tego, co Tadżykistan zarzucał Iranowi od mniej więcej ośmiu lat. Telewizja państwowa regularnie emitowała materiały oskarżające Iran o finansowanie terroryzmu w Tadżykistanie i wspieranie opozycjipodczas wojny domowej w latach dziewięćdziesiątych.

Epizod, który wywołał szczególną gorycz, miał miejsce w grudniu 2016 roku, kiedy Teheran zaprosił wygnanego przywódcę tadżyckiej opozycji Muhiddina Kabiriego na sponsorowaną przez państwo konferencję zatytułowaną „Islamic Revival”. Kabiri spotkał się nawet przy tej okazji z najwyższym przywódcą Iranu Alim Chameneim. Tadżyckie MSZ zareagowało na to notatką dyplomatyczną, w której protestowało przeciwko zaproszeniu na konferencję  „szefa partii terrorystycznej podejrzanej o zorganizowanie próby obalenia rządu”.

Od tego momentu sytuacja tylko się pogorszała. Tadżycka służba celna wprowadziła ograniczenia w imporcie produktów spożywczych ze względu na ich rzekomo niską jakość. W lipcu 2016 roku tadżyckie przedstawicielstwo irańskiego Komitetu Chomeini Imdod, międzynarodowego funduszu rozwojowego, zostało zmuszone do zamknięcia swojego biura. Zawieszono bezpośrednie połączenia lotnicze, a rodzice młodych ludzi studiujących w Iranie zostali zmuszeni do sprowadzenia dzieci do domu. Dodatkowo, Tadżykistan zaczął zacieśniać stosunki z jednym z najbardziej pogardzanych wrogów Iranu: Arabią Saudyjską.

Irańskie media państwowe przypisały obecny reset stosunków tadżycko-irańskich prezydentowi EbrahimowiRaisiowi, który objął urząd w sierpniu 2021 roku.

W zeszłym miesiącu szef sztabu irańskich sił zbrojnych, generał-major Mohammad Bagheri, udał się do Duszanbe z obietnicami wzmocnienia dwustronnej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa. Podczas swojej wizyty Bagheri i jego tadżycki odpowiednik uczestniczyli w otwarciu zakładu produkującego irańskie drony taktyczne Ababil-2. Bezzałogowy statek powietrzny jest opisywany przez amerykańskie źródła wojskowe jako jednosilnikowy dron dalekiego zasięgu o niskiej technologii, używany głównie jako dron docelowy do szkolenia załóg obrony przeciwlotniczej.

Źródło: Eurasianet

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium