Ks. prof. Roman Dzwonkowski SAC (1930-2020) urodził się 30 listopada 1930 r. w Dzwonku, zmarł 30 grudnia 2020 r. W 1957 r. przyjął święcenia kapłańskie w Stowarzyszeniu Apostolstwa Katolickiego (pallotyni). W 1961 r. ukończył studia na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1966 r. uzyskał stopień doktora, w 1984 r. habilitację. W 2001 otrzymał tytuł naukowy profesora.

Od 1977 r. zatrudniony na KUL, początkowo w Instytucie Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym, a następnie (od 1989) na stanowisku kierownika Katedry Socjologii Grup Etnicznych na Wydziale Nauk Społecznych. Był również wykładowcą Wyższego Seminarium Duchownego Księży Pallotynów w Ołtarzewie, a w latach 1994-2001 seminarium duchownego w Gródku Podolskim na Ukrainie. Jego specjalizacją naukową była historia Kościoła katolickiego w ZSRR i socjologia grup etnicznych.

Od lat 70. XX wieku zajmował się kulturą polską, szczególnie religijną, na dawnych Kresach Wschodnich I i II RP, zajął się także problemami Polaków w ZSRS. Często wyjeżdżał, dzięki zaproszeniom prywatnym, na Litwę, Łotwę, Białoruś, Ukrainę, do Gruzji i Rosji, by poznać Polaków mieszkających na tych terenach oraz nieść im pomoc, najpierw ukrytą, a później jawną. Początkowo prace na temat Kościoła i Polaków w ZSRS publikował w paryskiej „Kulturze” (od 1973 r.) i w innych pismach emigracyjnych. Na początku lat 90. stało się to możliwe również w kraju. W jego dorobku publikacyjnym znalazły się między innymi nagradzane książki: Kościół katolicki w ZSSR 1917-1939. Zarys historii (TN KUL, 1997) oraz Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917-1939. Martyrologium (TN KUL, 1998).

Był członkiem Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności. W 1992 wszedł w skład rady krajowej Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Był członkiem Komisji Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej. W 2000 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim, a w 2010 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Ks. prof. Dzwonkowski był bliskim współpracownikiem i przyjacielem Studium Europy Wschodniej, wykładając m.in podczas Wschodniej Szkoły Zimowej.

/źródło: KUL/