Uzbekistan spodziewa się, że ilość wody w dwóch głównych rzekach regionu zmniejszy się w nadchodzącym sezonie irygacyjnym o 20% w porównaniu do średniej z ostatnich kilku lat. W  specjalnym dekrecie prezydenckim w sprawie oszczędzania wody, wydanym 3 kwietnia, przewiduje się zmniejszenie objętości Syr-darii o 10-15%,  Amu-darii o 15 -20%. Obie rzeki wpadały kiedyś do Morza Aralskiego, którego objętość od 1960 roku zmniejszyła się o 90% . Ta ponura prognoza jest wg. ekspertów konsekwencją źle zarządzanej gospodarki wodnej, przestarzałych metod nawadniania i szybkiego wzrostu zużycia wody spowodowanego wzrostem liczby ludności.

W dodatku, Afganistan oznajmił, że w tym roku zrobił postępy na drodze do ukończenia 285-kilometrowego kanału, który ma nawadniać do 550 000 hektarów gruntów rolnych. Kanał Qosh Tepa ma być wypełniony wodą czerpaną z Amu-darii. Oczekuje się, że kanał Qosh Tepa będzie pobierał rocznie około 10 miliardów metrów sześciennych wody.

Rząd Uzbekistanu chce być postrzegany jako ten, który podejmuje inicjatywę w zapobieganiu dramatycznym skutkom nieuchronnego załamania się poziomu wody w rzekach. Biuro prezydenta Szawkata Mirzijojewa zauważyło, że 25% nawadnianych obszarów korzysta obecnie z technologii oszczędzających wodę i że liczba ta powinna i będzie się zwiększać. Zgodnie z dekretem  Mirzijojewa w 2022 roku w Uzbekistanie zaoszczędzono około 3 miliardów metrów sześciennych wody. 

W efekcie „wodnego kryzysu” kraje regionu mogą być zmuszone do ograniczenia już uzgodnionych objętości dotyczących pobierania wody z Amu-darii i Syr-darii. Na mocy porozumienia zawartego w styczniu pod auspicjami Międzypaństwowej Koordynacyjnej Komisji Wodnej Azji Środkowej pięć państw członkowskich wspólnie zgodziło się na pobranie 55,4 miliarda metrów sześciennych wody z Amu-darii i 4,2 miliarda metrów sześciennych wody z Syr-Darii do 1 października. 

Dekret Mirzijojewa przewiduje, że użytkownicy wody, rolnicy – otrzymają dotacje i preferencyjne pożyczki na sfinansowanie instalacji urządzeń  oszczędzających wodę, takich jak technologia nawadniania kropelkowego. Kolejna inicjatywa pilotażowa w południowym regionie Kaszkadarii obejmie cyfryzację sprzętu używanego do kierowania wód z rzek do użytkowników. Cyfrowy system informacyjny o nazwie Suv Hisobi dokładnie policzy, ile kto wody zużywa. System zostanie wprowadzony w całym Uzbekistanie od stycznia 2025 roku. Trwają prace nad propozycjami wprowadzenia kar za marnowanie wody i nielegalne korzystanie z instalacji wodnych . 

Podczas gdy zarządzanie zasobami wodnymi podlega względnej kontroli rządów w regionie, gorzej jest z innymi wyzwaniami. Chodzi głownie o zagrożenie zmianami  klimatu. Bank Światowy  ostrzegł  do jakich konsekwencji może doprowadzić brak działań zapobiegających tym zmianom. „Jeśli nie zostaną podjęte żadne działania, przewiduje się, że szkody gospodarcze spowodowane suszami i powodziami w Azji Środkowej wyniosą do 1,3% PKB rocznie, podczas gdy plony spadną o 30% do 2050 roku, skutkując około 5 milionami wewnętrznych migrantów klimatycznych” – podał Bank Światowy. 

Źródło: Eurasianet

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium