W raporcie „Dążenie do wielowektorowości  poprzez dyplomację biznesową: ścieżka Azji Środkowej” opublikowanym przez kazachski instytut badawczy Centrum Badań Stosowanych Talap czytamy, że po raz kolejny w Azji Środkowej rozgrywa się Wielka Gra. Tym razem jednak zyskuje nową nazwę i przyjmuje inne zasady. 

Z raportu wynika, że gospodarka, a nie polityka, definiuje warunki obecnej rywalizacji mocarstw o wpływy w regionie. Istnieje zasadnicza różnica jeżeli idzie o globalną rywalizację w Azji Środkowej między  XIX a  XXI wiekiem: obecnie to państwa regionalne, a nie spoza regionu, mają większy wpływ na potencjalne wyniki. „Region, będący wcześniej teatrem Wielkiej Gry w konfrontacji supermocarstw, obecnie próbuje stać się strefą szans” – czytamy w raporcie. 

Niesprowokowany atak Rosji na Ukrainę w 2022 roku i nałożenie zachodnich sankcji w celu ukarania rosyjskiej agresji zmieniły dynamikę geopolityczną Azji Środkowej, ożywiając zainteresowanie USA i Unii Europejskiej regionem. W konsekwencji działania Rosji sprzyjały dywersyfikacji handlu i inwestycji, zmieniając wzorce handlu Wschód-Zachód łączące Chiny i Europę. Sankcje zmniejszyły użyteczność korytarza północnego via  kolej transsyberyjska, dając jednocześnie impuls do rozwoju korytarza środkowego przez Azję Środkową. Zmiany te przesunęły środek ciężkości geoekonomicznej Azji Środkowej. Chiny przyćmiły Rosję jako największy partner handlowy regionu, choć ogólna tendencja zmierza w kierunku dywersyfikacji handlowych kontaktów. 

Udział Zachodu w handlu środkowoazjatyckim przy obecnej dynamice będzie nadal rósł. W raporcie zauważono, że od początku wojny rosyjsko-ukraińskiej kontakty Unii Europejskiej z państwami Azji Środkowej nabrały szczególnej dynamiki. 

Autorzy raportu podkreślają, że większość mieszkańców regionu nie chce dać się wciągnąć we wspieraną przez Chiny konfrontację Zachodu z Rosją. Panujące okoliczności zmusiły państwa Azji Środkowej do rozwijania swoich stosunków ze światem zachodnim, przy jednoczesnym uwzględnieniu sąsiedztwa  Iranu, Afganistanu, Chin i Rosji, czyli krajów, z którymi Zachód ma napięte relacje. 

Maksymalizacja wielowektorowości gospodarczej będzie wymagała pewnej pracy ze strony rządów Azji Środkowej, aby zwiększyć przewidywalność regionalnego klimatu biznesowego. Niejasno zdefiniowane zasady handlu i prawa własności, a także słaba wiarygodność  regionalnych systemów sądowych w dalszym ciągu stanowią duże przeszkody dla zachodnich inwestycji. Barierą inwestycyjną jest także brak mechanizmów egzekwowania umów czy rozstrzygania sporów korporacyjnych. Oprócz wzmocnienia niezależności wymiaru sprawiedliwości zaleca się reformy regionalnych kodeksów podatkowych „Klimat inwestycyjny w Azji Środkowej odzwierciedla trudną równowagę pomiędzy determinacją rządów do wykorzystania rosnącego zainteresowania regionem a bezwładem barier instytucjonalnych” – czytamy w raporcie. Aby skorzystać z pojawiających się  możliwości, kraje regionu muszą wyeliminować istniejące bariery instytucjonalne i regulacyjne zarówno dla krajowych, jak i międzynarodowych firm oraz inwestorów, wzmocnić praworządność, egzekwować uczciwą i otwartą konkurencję, wdrożyć przyjazne dla biznesu regulacje podatkowe oraz dostosować standardy handlowe, celne i logistyczne” – zaleca raport.

Źródło: Eurasianet

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium