Chiński minister spraw zagranicznych Qin Gang wysyła mieszane sygnały na temat narastającej geopolitycznej rywalizacji Chin ze Stanami Zjednoczonymi. Na spotkaniu ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SOW) w dniach 4-5 maja służba prasowa MSZ zacytowała Qina, który powiedział, że zimna wojna odradza się, a hegemonizm i polityka siły rosną. Wyraźnie odnosząc się do Stanów Zjednoczonych, wezwał swoich kolegów z organizacji do „zdecydowanego wspierania się nawzajem w obronie suwerenności, bezpieczeństwa i interesów , [i] przeciwstawiania się ingerencji sił zewnętrznych w sprawy regionalne i podżeganiu do „kolorowych rewolucji”.Spotkanie ministrów spraw zagranicznych SOW koncentrowało się głównie na przygotowaniu porządku obrad zbliżającego się szczytu szefów państw, który ma się odbyć w Indiach na początku lipca.

18-19 maja planowany jest natomiast szczyt Chiny-Azja Środkowa. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Chin potwierdza, że prezydenci wszystkich pięciu państw Azji Środkowej wezmą udział w spotkaniu, mającym odbyć się w historycznym mieście Xi’an w środkowych Chinach.Przypomnijmy, że środkowoazjatycka piątka była ostatnio widziana razem podczas obchodów Dnia Zwycięstwa 9 maja w Moskwie.

Oficjalna agencja informacyjna Xinhua poinformowała, że oprócz udziału w szczycie przywódcy Kazachstanu, Uzbekistanu, Kirgistanu i Tadżykistanu złożą wizyty w Chinach przed i po tym spotkaniu. Każdy z prezydentów Azji Środkowej, oprócz przywódcy Turkmenistanu, przeprowadzi dwustronne rozmowy z chińskim przywódcą Xi Jinpingiem. Prezydent Turkmenistanu Serdar Berdymuchamedow złożył już oficjalną wizytę w Chinach w styczniu, więc nie spotka się z Xi w tym miesiącu.

Jeżeli chodzi o handel Chin z Azją Środkową to w oficjalnych statystykach często dochodzi do rozbieżności. Chińscy urzędnicy mają tendencję do cytowania danych dotyczących obrotów, które nie pokrywają się z danymi publikowanymi przez kraje Azji Środkowej. Statystyczny rozdźwięk był widoczny po spotkaniu online najwyższych przedstawicieli resortów handlu, które odbyło się w kwietniu. Chiński minister handlu Wang Wentaopowiedział wówczas, że obroty handlowe między Chinami a Azją Śr. w 2022 roku wyniosły 70,2 miliarda dolarów, ustanawiając nowy rekord . Wang poinformował również, że chińskie inwestycje w pięciu państwach Azji Środkowej osiągnęły sumę prawie 15 miliardów dolarów. Po tym samym spotkaniu minister handlu i integracji Kazachstanu Serik Żumangarin przedstawił odmienny obraz, wskazując, że regionalne obroty w 2022 roku wyniosły32,1 miliarda dolarów, czyli mniej niż połowę kwotypodanej przez Wanga. Mimo to, według szefa ministerstwa handlu Kazachstanu kwota ta oznaczała prawie 32-procentowy wzrost rocznego wolumenu handlu w stosunku do 2021 roku. Według Żumangarina, w 2022 roku Kazachstan odpowiadał za zdecydowaną większość handlu między Chinami a ich sąsiadami z Azji Środkowej.Roczna wartość eksportu Kazachstanu do Chin wyniosła13,2 miliarda dolarów, co daje wzrost o 33% w stosunku do obrotów z poprzedniego roku. Eksperci uważają, że różnica liczbowa dotycząca handlu regionalnego może być potencjalnym wskaźnikiem przemytu na dużą skalę w regionie.

Na razie, w 2023 roku Chiny są głównym partnerem handlowym Uzbekistanu. Uzbecki Państwowy Komitet Statystyczny opublikował dane  za pierwszy kwartał, pokazujące, że wolumen handlu między Uzbekistanem a Chinami w pierwszym kwartale wyniósł 2,36 miliarda dolarów, co oznacza prawie 16-procentowy wzrost w porównaniu z tym samym okresem sprzed roku. Chińska agencja rządowa, Generalna Administracja Celna, podała nieco wyższą kwotę dwustronnej wymiany handlowej z Uzbekistanem w pierwszym kwartale niż dane uzbeckie – 2,44 miliarda dolarów. Według chińskich statystyk eksport do Uzbekistanu sięgnął 2,3 miliarda dolarów, a import 143 miliony dolarów. Statystyki agencji wskazują, że poziom uzbeckiego importu spadł o prawie 70% w porównaniu z pierwszym kwartałem 2022 roku.

Tymczasem Chiny pogratulowały Uzbekistanowi formalnego przyjęcia nowej konstytucji. W oświadczeniu chińskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych czytamy, że Pekin wierzy, iż „pod przywództwem prezydenta SzaukataMirzijojewa naród Uzbekistanu poczyni jeszcze większe postępy na wszystkich frontach w ramach wysiłków na rzecz reformy i rozwoju kraju”.

Jeżeli idzie o Kazachstan, oczekuje się, że Astana i Pekin podpiszą umowę zezwalającą na 30-dniowe, bezwizowe podróże dla obywateli obu krajów. Umowa powinna zostać sfinalizowana podczas szczytu Chiny-Azja Środkowa. Przedstawiciel MSZ Kazachstanu Aibek Smadijarovodrzucił obawy opinii publicznej, że porozumienie doprowadzi do dużego napływu chińskich gości do Kazachstanu.

Źródło: Eurasianet

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium