Politycznie Kirgistan może naśladować Rosję, ale jeśli chodzi o handel i inwestycje, Biszkek skłania się w stronę Chin. Rozłam geostrategiczny Kirgistanu odzwierciedla zmieniające się okoliczności spowodowane impasem w wojnie rosyjsko-ukraińskiej.

Rosja wyraźnie postrzega Kirgistan jako ważnego sprzymierzeńca w Azji Środkowej, czego dowodem jest fakt, że jesienią ubiegłego roku, po wydaniu przez Międzynarodowy Trybunał Karny nakazu aresztowania Władimira Putina, przywódca Kremla udał się do Biszkeku. Jednocześnie władze Kirgistanu wykazują sympatię wobec autorytarnych planów Rosji.

3 kwietnia prezydent Kirgistanu Sadyr Żaparow podpisał ustawę nakładającą na organizacje pozarządowe otrzymujące fundusze z zagranicy obowiązek rejestrowania się jako zagraniczni agenci. Treść ustawy nawiązuje do prawa wprowadzonego wcześniej przez Rosję. Kreml wykorzystał ustawę o agentach zagranicznych, aby skutecznie sparaliżować sektor pozarządowy swego kraju. Krytycy kirgiskiego ustawodawstwa obawiają się, że otworzy ono drogę do represji na wzór rosyjski wobec niezależnych mediów i działaczy społeczeństwa obywatelskiego w Kirgistanie.Podpisując ustawę, Żaparow odrzucił opinię, że może ona stać się narzędziem represji, obiecując, że „jako głowa państwa gwarantuje, że nie będzie prześladowań”.

Kirgiska skłonność do podążania za Moskwą w polityce nie przenosi się jednak na gospodarkę. Według danych opracowanych przez Narodowy Komitet Statystyczny Kirgistanu, Chiny zastąpiły Rosję w roli głównego źródła bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) Kirgistanu. Chińskie BIZ w 2023 roku wyniosły 220,8 milionówdolarów, co stanowi prawie 28% całkowitej kwoty BIZ – 798,2 miliona dolarów. Całkowita wartość BIZ Rosji wyniosła 147,4 miliona dolarów, trzecim co do wielkości inwestorem zagranicznym w Kirgistanie w 2023 roku był Kazachstan z kwotą 67,3 milionów dolarów. Najatrakcyjniejszymi sektorami kirgiskiej gospodarki w oczach inwestorów zagranicznych okazały się w ubiegłym roku, produkcja (226,4 miliona dolarów) i górnictwo (169,2 miliona dolarów). Wygląda, że zainteresowanie to przeniesie się na rok 2024: na początku kwietnia chiński koncern wydobywczy Huaxin podpisał umowę z kirgiskim państwowym przedsiębiorstwem na zagospodarowanie złoża węglowego Kol-Żangak.

W handlu Chiny w 2023 roku również wyprzedziły Rosję jako główny partner Kirgistanu, mimo że Biszkek jest członkiem zdominowanej przez Moskwę Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (EUG). Chiny miały prawie 35-procentowy udział w rocznych obrotach handlowych Kirgistanu, natomiast udział EUG wyniósł niecałe 28%. Od początku wojny rosyjsko-ukraińskiej Kirgistan stał się dla Rosji kluczowym kanałem dostaw towarów objętych sankcjami. Pojawiły się jednak oznaki, że Biszkek jest coraz bardziej zaniepokojony groźbą wtórnych sankcji. W związku z tym przepływ nielegalnego handlu z Rosją może w nadchodzących miesiącach spowolnić. Dziennikarze donoszą, że od 5 kwietnia kirgiskie banki przestaną dokonywania  transakcji za pośrednictwem rosyjskiego systemu płatniczego Mir, będącego rosyjską alternatywą dla zachodnich systemów zarządzających transakcjami międzybankowymi. Zawieszenie Miru przez Biszkek utrudni przepływ pieniędzy pomiędzy Kirgistanem a Rosją.

Źródło: Eurasianet

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium