Uniwersytet Karola od października 2023 r. uruchamia nowy program studiów magisterskich „Rosyjskie studia – program Borysa Niemcowa”. Będą one prowadzone w języku rosyjskim i angielskim, a studenci nie objęci programem stypendialnym zapłacą za dwuletni kurs prawie ćwierć miliona koron. Jest to jeden ze sposobów na poprawę niezadowalającej sytuacji finansowej uniwersytetu. Zainteresowani studenci z ukończonymi studiami licencjackimi mogli ubiegać się o miejsce w programie do 14 sierpnia br. Studia magisterskie mają być opłacane przez prywatną fundację, co wzbudza wiele kontrowersji i krytyki ze strony pracowników akademickich oraz związków zawodowych. Głównym zarzutem jest fakt, że wybrani studenci będą mieli opłacone czesne przez Fundację Borysa Niemcowa, powiązaną z rosyjskimi politykami opozycyjnymi, dziennikarzami i biznesmenami.

Fundacja jest bezpośrednio zaangażowana w nowy program: opłaciła trzech rosyjskojęzycznych naukowców, a niektórzy nauczyciele wywodzą się spomiędzy członków Centrum Akademickiego Borysa Niemcowa, które od kilku lat organizuje publiczne wykłady i debaty z rosyjskimi opozycjonistami na Uniwersytecie Karola.

Według związku zawodowego Wydziału Filozofii UK, nowy projekt jest bezprecedensowymi bardzo kontrowersyjnym przedsięwzięciem: „Jesteśmy uczelnią publiczną, w którą projektypolityczne – niezależnie od ich treści – nie powinny bezpośrednio ingerować. Zwłaszcza jeśli chodzi o program i nauczanie studentów. Nauczanie będzie się prawdopodobnie lansować pewną perspektywę polityczną”, przekonuje historyk i członek komitetu związkowego Ondřej Vojtěchovský.

Program Studiów Rosyjskich Borysa Niemcowa ma się zajmować polityczną, gospodarczą, społeczną i medialną specyfiką Rosji po 1991 roku. Według Vojtěchovskiego nie jest właściwe, aby takie studia i badania akademickie były prowadzone przez organizację powiązaną z bezpośrednimi aktorami rosyjskiej transformacji: „Ograniczają one niezależność uniwersytetu. Naszym zdaniem jest to niebezpieczny precedens”, przedstawia stanowisko związku zawodowego Vojtěchovský i dodaje: „W obecnym klimacie politycznym (wojna na Ukrainie) może się to wydawać oczywiste: współpracujemy z rosyjską opozycją, to świetnie, ale co, jeśli nagle pojawi się jeden z wielkich czeskich oligarchów i zaoferuje pieniądze na badanie transformacji społecznej i tworzenie nowych elit w Czechach? Bez względu na to, jak szczytne są cele Fundacji Borysa Niemcowa, nauczanie i krytyczne badania nie mogą odbywać się w ten sposób”.

Źanna Niemcova, najstarsza córka B.Niemcowa, która kieruje fundacją, wyjaśniła w wywiadzie dla rosyjskojęzycznej strony internetowej Doxa, dla kogo przeznaczone są płatne studia magisterskie: „Językiem wykładowym będzie rosyjski, acz niektóre kursy prowadzone będą w języku angielskim. Wielu studentów, nie tylko z Rosji, nie włada wystarczająco dobrze językiem angielskim, by rozpocząć studia w Europie. Dlatego w ciągu najbliższych kilku lat będziemy uczyć głównie w języku rosyjskim”. Niemcowa przyznała, że uruchomienie nowego programu poświęconego wyłącznie Rosji wywołało niezadowolenie wśród przedstawicieli innych mniejszości narodowych w Czechach: „Nie będę ukrywać, że kiedy program został zaakceptowany przez uczelnię, pojawiły się głosy oburzenia ze strony społeczności ukraińskiej, białoruskiej i kazachskiej. Udało mi się nawiązać kontakt z Białorusinami i wyjaśniłam, że uczyć tutaj będzie także osoba, którą znają, (białoruska historyczka) Alena Markova„.

W lipcu br. krytycy programu napisali petycję i przekazali ją w formie listu otwartego dziekan UK Evie Lehečkovej. Pomysłodawcą jest przewodniczący Praskiego Koła Lingwistycznego Tomáš Hoskovec, a petycję podpisało do tej pory kilkaset osób.Podkreślono w niej, że wydział oszczędza na naukowcach, którzy badają obszar Europy Wschodniej z filologicznego punktu widzenia. Zamiast tego skupia się na badaniu rosyjskiej historii i polityki, tylko dlatego, iż przyniesie to pieniądze od prywatnej fundacji.

Wydział planuje zorganizowanie w październiku br. okrągłego stołu, w którym wezmą udział przedstawiciele społeczności akademickiej i Fundacji Borysa Niemcowa. Pierwszy rok nowych studiów rozpocznie się w październiku. Sytuację związaną z rosyjskimi studiami Borysa zajmie się Senat Akademicki UK.

Fundacja Borysa Niemcowa

Źródło: seznamzpravy

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium