12 maja w chińskim Xi’an, w którym zaczynał się i kończył starożytny Jedwabny Szlak odbyło się spotkanie ministrów spraw zagranicznych Chin i pięciu krajów Azji Środkowej. Było to pierwsze bezpośrednie spotkanie w takim składzie. Wcześniej, w lipcu zeszłego roku, ministrowie rozmawiali   online. Na zeszłotygodniowym spotkaniu minister spraw zagranicznych Chin, Wang Yi obiecał swoim środkowoazjatyckim kolegom wszelkiego rodzaju inwestycje i nowe inicjatywy. Szczyt ten zapoczątkował nowy rozdział w podejściu Pekinu do Azji Środkowej – bez troski o to, co pomyśli Rosja.

Na termin spotkania, o którym poinformowano za dwa dni przed wydarzeniem, prawdopodobnie wpłynęła decyzja prezydenta Bidena z zeszłego miesiąca o wycofaniu amerykańskich wojsk  z Afganistanu. Po opuszczeniu regionu przez siły zbrojne USA Azja Środkowa staje się istotna z dwóch powodów.

Po pierwsze, świat jest oburzony chińską polityką w Xinjiangu. Doniesienia o stosowaniu tam pracy przymusowej, obozach internowania i zburzonych meczetach niszczą wizerunek Pekinu i rodzą niechęć w świecie muzułmańskim.

Po drugie, Chiny musza teraz chronić inicjatywę Jedna pas i Jedna droga. Sukces projektu  zależy od stabilności na  euroazjatyckim terytorium. W tym celu Pekin próbuje powstrzymać potencjalne rozprzestrzenianie się destabilizacji z Afganistanu, otwierając placówkę w Tadżykistanie i szkoląc tam, tak zwaną „górską brygadę”, która docelowo ma patrolować korytarz Wachański.

Jednym z głównych rezultatów spotkania w Xi’anie było wspólne oświadczenie wyrażające zaniepokojenie szybko pogarszającym się stanem bezpieczeństwa w Afganistanie, podkreślające dążenie Chin do wypracowania wspólnego stanowiska z państwami  Azji Środkowej. W tym kontekście  warto pamiętać o staraniach    Waszyngtonu o otworzenie bazy w Tadżykistanie lub Uzbekistanie, co z niepokoi  Pekin.

Jako największe  mocarstwo w regionie, Chiny ustalają plan dzialań, ogłaszając nowe inicjatywy i koordynując działania ze wszystkimi pięcioma krajami Azji Środkowej naraz, bez konieczności zawierania kompromisu z innymi graczami . Jest to nowe zjawisko i pojawia się w czasie, gdy zdaniem części analityków Szanghajska Organizacja Współpracy – forum, na którym Moskwa i Pekin spotykają się z państwami regionu – znajduje się w głębokim kryzysie.

Pekin już teraz ma duże  znaczenie gospodarcze w Azji Środkowej. Gromadzący jednocześnie wszystkie pięć krajów,  nowy format może stać się najważniejszym regionalnym forum Azji Środkowej.

W Xi’an Chiny obiecały państwom  środkowoazjatyckim szereg nowych projektów, które jeszcze bardziej zacieśnią współpracę w dziedzinie rolnictwa, zdrowia i edukacji, handlu, energetyki i transportu. Pekin obiecał również pomóc Biszkekowi z długami zewnętrznymi i zachęcił Kirgistan do zatwierdzenia linii kolejowej łączącej Chiny bezpośrednio z Uzbekistanem.

Źródło: Eurasianet

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium