19 września w Nowym Jorku odbył się pierwszy szczyt Azja Środkowa-USA („C5+1”) z udziałem prezydentów Stanów Zjednoczonych, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Turkmenistanu i Uzbekistanu, a także sekretarza stanu Antony Blinkena. Służba prasowa Białego Domu podaje, że politycy poruszyli szeroki wachlarz zagadnień, zwracając szczególną uwagę na współpracę w zakresie energii odnawialnej oraz bezpieczeństwa regionalnego.

Przywódcy państw poruszyli także temat partnerstwa handlowego, gospodarczego i inwestycyjnego, konieczność poszanowania suwerenności i integralności terytorialnej wszystkich krajów oraz kontynuowania reform wzmacniających praworządność.

Strona-gospodarz przedstawiła szereg propozycji przyszłej współpracy z państwami  Azji Środkowej. W celu stworzenia sprzyjającego środowiska dla rozwoju potencjału handlowego i inwestycyjnego, w tym z prywatnymi firmami amerykańskimi, zdecydowano się na zorganizowanie platformy biznesowej, która uzupełniłaby działania dyplomatyczne formatu „C5+1”. Ponadto Agencji Rozwoju Międzynarodowego Stanów Zjednoczonych (USAID) powierzono zorganizowanie regionalnej konferencji ministerialnej w październiku tego roku w celu opracowania konkretnych działań sprzyjających  rozwojowi stosunków gospodarczych pomiędzy uczestnikami szczytu.

Przedstawiciele USA wystąpili też z inicjatywą rozpoczęcia Dialogu na temat Krytycznych Minerałów, w ramach którego Stany Zjednoczone zamierzają nawiązać ścisłą współpracę z republikami Azji Centralnej w kwestiach wydobycia minerałów i zabezpieczeńia surowców.

Prezydent Biden podkreślił również konieczność omawiania takich tematów, jak wspieranie społeczeństwa obywatelskiego, wzmacnianie pozycji ekonomicznej kobiet i promowanie praw osób niepełnosprawnych. Niewykluczone, że w przyszłości w formacie „5C+1” prowadzone będą odrębne rozmowy w tych obszarach.

Szef Białego Domu podkreślił owocną współpracę z krajami Azji Środkowej w zakresie bezpieczeństwa i obiecał zwiększenie finansowania projektów mających na celu walkę z terroryzmem. „Myślę, że to historyczny moment. Opieramy się na wieloletniej bliskiej współpracy między Azją Środkową a Stanami Zjednoczonymi – współpracy opartej na naszym wspólnym zaangażowaniu na rzecz suwerenności, niepodległości i integralności terytorialnej. Moim zdaniem te zasady teraz są ważniejsze niż kiedykolwiek. A dzisiaj przenosimy naszą współpracę na nowy poziom” – powiedział Biden po szczycie.

Prezydenci krajów Azji Środkowej także docenili znaczenie szczytu i wzmocnienia partnerstwa ze Stanami Zjednoczonymi. Turkmeńskie media relacjonujące zagraniczną podróż Serdara Berdymuchamedowa nazywają szczyt „istotnym wydarzeniem” w historii stosunków państw regionu ze Stanami Zjednoczonymi. Dodają, że poruszono także kwestie zmian klimatycznych i bezpieczeństwa żywnościowego. Jak poinformowała służba prasowa szefa Kazachstanu Kasyma-Żomarta Tokajewa, w dyskusji na temat bezpieczeństwa regionalnego zwrócono uwagę na takie aspekty, jak cyberbezpieczeństwo, ekstremizm, nielegalna migracja i handel narkotykami. Jednocześnie Tokajew wyraził nadzieję na wsparcie USA w utworzeniu Regionalnego Centrum ONZ ds. Celów Zrównoważonego Rozwoju w Ałmaty. Prezydent Kirgistanu Sadyr Żaparow zauważył, że Azja Środkowa jest bogata nie tylko w zasoby naturalne, ale posiada równieżwykwalifikowaną siłę roboczą. W związku z tym zaproponował rozszerzenie partnerstwa z Waszyngtonem w dziedzinie IT, edukacji i zatrudnienia.Przywódca Uzbekistanu Szawkat Mirzijojew podkreślił, że takie spotkania stwarzają wyjątkowe możliwości dla szerokiego partnerstwa o strategicznym znaczeniu dla regionu. Według niego, oprócz działań  gospodarczych, kraje Azji Środkowej i Stany Zjednoczone mogą owocnie współpracować na rzecz poszanowania praw człowieka i równości płci, a także w kwestiach pokojowego rozwiązania sytuacji w Afganistanie. Stabilność w Afganistanie stała się głównym tematem przemówienia prezydenta Tadżykistanu Emomalego Rachmoniego, który podkreślił potrzebę ścisłej współpracy w walce z terroryzmem, handlem narkotykami, a także w zakresie udzielania pomocy humanitarnej dla Kabulu. Jak poinformowała służba prasowa Rachmona, po spotkaniu w Nowym Jorku przyjęto Deklarację głów państw, w której uczestnicy szczytu określili główne obszary współpracy między krajami w formacie „5C+1”.

Źródło: Fergana Agency

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium