Przez kilkoma lat machina propagandowa Tadżykistanu przedstawiała Iran w najgorszym świetle jako sponsora terroryzmu i architekta licznych prób wspieraniaradykalnych nastrojów islamskich. Zapomniano o tym jednak 8 listopada, kiedy prezydent Iranu Ebrahim Raisi złożył wizytę w Duszanbe. Po dniu rozmów i negocjacji,  Raisi i prezydent Tadżykistanu Emomali Rachmon nadzorowali podpisanie 19 dokumentów o współpracy w takich obszarach, jak polityka wizowa, transport międzynarodowy, kontrola narkotyków, wolne strefy ekonomiczne, długoterminowa współpraca gospodarcza i handlowa oraz badania.

Oświadczenie kancelarii prezydenta Tadżykistanu na temat rozmów z Raisimograniczało się do niejasno zarysowanych ogólników. Natomiast uwagi irańskiego przywódcy kierowane do dziennikarzy wskazywały na wyraźnie antyamerykańskie nastawienie rozmów. „Oba [nasze] kraje niepokoją się o obywateli Afganistanu i uważamy, że Amerykanie po dwudziestu latach okupacji tego kraju nie pozostawili Afganistanowi nic poza zniszczeniem, morderstwami, zabijaniem i zacofaniem” – oświadczył Raisi.

Najważniejszym wydarzeniem wizyty Raisiego było dwustronne forum inwestycyjne powołane jako platforma dla przedstawicieli środowisk biznesowych obu krajów w celu zbadania obszarów współpracy. Nic jednak nie wskazuje, że na obecnym forum doszło do zawarcia wiążącej umowy.

Warto jednocześnie zaznaczyć, że zdeklarowany wróg Iranu, Arabia Saudyjska, zaledwie w zeszłym tygodniu obiecała, iż przeznaczy 100 milionów dolarów w formie preferencyjnej pożyczki na budowę przez Tadżykistanu  tamy wodnej Rogun. Od około dziesięciu lat toczą się rozmowy o takiej pożyczce z Rijadem, teraz wydaje się, że ocieplenie stosunków irańsko-tadżyckich doprowadziło do konkretnych decyzji w tej sprawie. Punkt kulminacyjny kontaktów Arabii Saudyjskiej z Tadżykistanem nastąpił w 2017 roku, kiedy ambasador Arabii Saudyjskiej w Duszanbe pochwalił się w wywiadzie, że przeprowadził kampanię dyplomatyczną, w wyniku której z Tadżykistanu wydalono  agentów Iranu. Mówiąc o ewentualnej intensyfikacji stosunków z Tadżykistanem, ambasador wówczas powiedział, że Arabia Saudyjska jest gotowa sfinansować otwarcie sześciu szkół religijnych i dwóch uniwersytetów w ciągu najbliższych dwóch lat. Nic z tego się nie zmaterializowało, mimo, że mniej więcej w tym samym czasie rząd Tadżykistanu energicznie likwidował wszelkie wpływy irańskie. Zamknięto irański ośrodek handlowo-kulturalny w północnej prowincji Sogd, zakazano działalności ajatollaha Chomeiniego i innych znanych irańskich duchownych, zawieszono bezpośrednie loty między krajami, a irańskie firmy zostały zlikwidowane. Telewizja państwowa wyemitowała film dokumentalny, w którym oskarżono Teheran o zorganizowanie szeregu zabójstw znanych tadżyckich osobistości publicznych w czasie wojny domowej w latach 90. i po niej. Te działania w znacznym stopniu zintensyfikowały się po grudniu 2015 roku, kiedy Iran zaprosił przywódcę tadżyckiej opozycji MuhiddinaKabiriego, poszukiwanego w Tadżykistanie na podstawie sfingowanych zarzutów oorganizacje zamachu stanu, do wzięcia udziału w konferencji o tematyce islamskiej.

Jednak wobec niepowodzenia długo obiecywanych inwestycji saudyjskich, Tadżykistan postanowił zapomnieć o swoich pretensjach. Lód zaczął topnieć na początku 2022 roku. Wówczas Rachmon odwiedził Iran i przedstawił projektu kilku umów o współpracy, w tym jeden dotyczący wznowienia bezpośrednich lotów. Ministrowie spraw zagranicznych i  obrony Iranu złożyli wizyty w Duszanbe. W maju 2022 roku szef sztabu irańskich sił zbrojnych generał dywizji Mohammad Bageri wziął w tadżyckiej stolicy udział w otwarciu zakładu produkującego zaprojektowane przez Iran drony taktyczne Ababil-2.

Źródło: Eurasianet

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium