Prezydenci krajów Azji Środkowej nie przestają marzyć o intensyfikacji regionalnej integracji. Kolejne pomysły narodziły się podczas ostatniego spotkania przywódców Azji Środkowej, które odbyło się w stolicy Tadżykistanu, Duszanbe. W swoim przemówieniu wygłoszonym 14 września na piątym spotkaniu konsultacyjnym głów państw, prezydent Kazachstanu Kasym–Żomart Tokajew skupił się na tym, jak promować zwiększenie obrotówhandelowych. „Środowiska biznesowe naszych krajów powinny być głównymi motorami wzrostu obrotów handlowych. Dlatego stworzenie dla nich sprzyjającego środowiska musi być priorytetem” – powiedział kolegom, wśród których w tym roku był także gość specjalny czyli prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew. Pomysł Tokajewa zakłada oparcie się na modelu Central Asia Gateway – niedawno utworzonej kompleksowej platformy internetowej dla przedsiębiorców poszukujących wskazówek na temat biurokratycznych komplikacji związanych z importem i eksportem towarów w regionie.

Tokajew zaznaczył, że w ciągu ostatnich pięciu lat wewnątrz regionalne obroty handlowe wzrosły o ponad 80%, osiągając wartość 10,6 miliarda dolarów. Jego zdaniem, kraje regionu mają szansę w najbliższej przyszłości zwiększyć wzajemne obroty handlowe do kolejne 15 miliardów dolarów. Znaczna część tego ruchu przechodzi przez Kazachstan. Jak powiedział podczas forum kazachski minister gospodarki Alibek Kuantyrow, obroty handlowe jego kraju z krajami Azji Środkowej w 2022 roku wyniosły 7,9 miliarda dolarów, co oznacza wzrost o 25% w porównaniu z rokiem poprzednim.

Prezydent Turkmenistanu Serdar Berdymuchsmedow przybył na spotkanie z propozycją uzupełniającą, będącej czymś w rodzaju idée fixe  Aszchabadu. Polega ona na możliwości uruchomienia środkowoazjatyckiej platformy transportowo-logistycznej, której głównym celem byłoby utworzenie węzłów transportowych i korytarzy tranzytowych w regionie, jak również zwiększenie efektywności już istniejących, a także optymalizacja i harmonizacja procedur celnych i migracyjnych.

Prezydent Uzbekistanu Szawkat Mirzijojew z kolei mówił o kosztach, które kraje Azji Środkowej muszą ponosić w związku ze swoim położeniem geograficznym. Przywódca Uzbekistanu zaznaczył, że gospodarki państw Azji Środkowej są zmuszone ponosić obciążenia transportowe dwa–trzy razy wyższe niż w krajach rozwiniętych. Jak podkreślają eksperci ds. handlu, aby jakikolwiek produkt mógł dotrzeć z Azji Środkowej do nabywcy spoza regionu, musi pokonać wiele przeszkód celnych, co zwiększa koszty na każdym etapie. „Musimy stworzyć mechanizmy promujące efektywne korytarze transportowe umożliwiające wejście na rynki Chin, Azji Południowej, Bliskiego Wschodu i Unii Europejskiej poprzez wprowadzenie kompleksowych stawek celnych” – powiedział uzbecki prezydent.

Nie wiadomo co się stanie z propozycją Mirzijojewa, dotyczącą powołania Rady Gospodarczej Państw Azji Środkowej. Choć ten proponowany organ na razie nie posiada na razie takich struktur, jak już istniejące bloki, np.Euroazjatycka Unia Gospodarcza pod przewodnictwem Rosji, której członkami są Kazachstan i Kirgistan, może być ona postrzegana jako swego rodzaju alternatywa. W międzyczasie prezydenci zgodzili się na utworzenie wspólnej komisji monitorującej realizację warunków Porozumienia o Wzmocnieniu Wzajemnych Połączeń Regionalnego Transportu Lądowego. W komisji będą reprezentowani urzędnicy ds. transportu z wszystkich pięciu krajów.

Jednocześnie prezydent Kirgistanu Sadyr Żaparow zdecydował się wycofać z zaplanowanych na pierwszy dzień rozmów. Jego wkład w propozycjębudowania nowej instytucji polegał na zasugerowaniu utworzenia regionalnego centrum promocji technologii energooszczędnych. Organ ten miałby siedzibę w Biszkeku i promowałby kwestie racjonalnego wykorzystania zasobów wody i energii. Idea ta została jednak nieco osłabiona przez nieobecność Żaparowa jego decyzję na spotkaniu głów państw założycieli Międzynarodowego Funduszu Ratowania Morza Aralskiego, które odbyło się 15 września.

Gospodarz Forum, prezydent Emomali Rachmon,  nie miał żadnych konkretnych pomysłów, zamiast tego tylko narzekał na rzekome niebezpieczeństwa związane z relacjonowaniem przez media wydarzeń w Azji Środkowej. Jego zdaniem, krajobraz medialny jest pełen najróżniejszychsprzecznych i nieprawdziwych informacji na temat stanu rzeczy w regionie. Uwagi Rachmona brzmiały w rzeczywistości jak wezwanie dla rządów regionu, aby połączyły siły w dalszym tłumieniu swobód politycznych.

Pięciu prezydentów może wkrótce spotkać się ponownie. W dniach 19–20 września w Stanach Zjednoczonych odbędzie się szczyt Azja Środkowa-USA.

Źródło: Eurasianet

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium