Od 1 styczni, po wygaśnięciu tymczasowego zawieszenia akcyzy na benzynę samochodową AI-80, cena tego najbardziej poszukiwanego paliwa w Uzbekistanie znacząco wzrosła. Ceny na prywatnych stacjach benzynowych kształtują się obecnie na poziomie około 8800 sum (0,71 dolara) za litr. Zerowa stawka akcyzy na lokalną i importowaną benzynę AI-80 została wprowadzona w grudniu 2022 roku w związku z ograniczeniami pracy stacji benzynowych sprzedających metan, którego brak następuje z reguły w okresach szczytowego zużycia w styczniu. Wielu kierowców w Uzbekistanie napędza swoje samochody zarówno metanem, jak i benzyną, i zazwyczaj wybierają paliwo kierując się dostępnością cenową. Polityka ograniczania czasu pracy stacji metanu obowiązuje od 2018 roku i ma na celu łagodzenie niedoborów spowodowanych zapotrzebowaniem na ten gaz do ogrzewania domów, szkół, szpitali i innych obiektów użyteczności publicznej.

Kraj stanął w obliczu szczególnie dotkliwego niedoboru gazu ziemnego w wyniku wyjątkowo mroźnej zeszłej zimy. We wszystkich regionach zgłoszono problemy z ogrzewaniem. Początkowo zerowa stawka akcyzy miała obowiązywać tylko przez kilka miesięcy, ale w marcu prezydent przedłużył ulgę akcyzową do końca roku, aby „zapewnić stabilność cen”.

Uzbeknieftiegaz, czyli UNG, państwowy koncern energetyczny, rozpoczął import AI-80 z Rosji, aby załatać deficyt rynkowy. Gwałtowny wzrost cen AI-80, powszechnie zwanej „benzyną ludową”, w środku zimy, jak można się było spodziewać, wywołał niezadowolenie społeczne. Rząd twierdzi jednak, że rezygnacja z podatku akcyzowego na paliwo powoduje niepotrzebne straty w dochodach państwa. Ministerstwo Energetykiszacuje niedobory na kwotę około 1,2 biliona sum (około 100 milionów dolarów). „To zwolnienie przyniosło więcej korzyści właścicielom firm niż zwykłym ludziom” – skomentowało ministerstwo na portalu Gazeta.uz. Ministerstwo zauważyło, że część prywatnych stacji benzynowych osiąga zyski, sprzedając po zawyżonej cenie benzynę wyprodukowaną w ramach UNG. Władze zapewniły, że zapasy benzyny, w tym AI-80, wystarczą na pokrycie zapotrzebowania i nie będzie braków , jakie regularnie obserwuje się w ostatnich latach. Urzędnicy ds. energetyki szacują, że dzienne zapotrzebowanie na benzynę wzrasta z około 5 000 ton do 8 000 ton w chłodniejszych okresach.Większość tego – około 7500 ton – przypada na AI-80.

Wszystko to ma również aspekt środowiskowy. Jako paliwo niższej jakości AI-80 stwarza większe ryzyko niż paliwa sprzedawane w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. Pod koniec ubiegłego miesiąca Szerzod Chabibullajew, szef uzbeckiej służby meteorologicznej Uzgidromet, uznał AI-80 za jedną z głównych przyczyn zanieczyszczenia powietrza w Taszkencie, zwłaszcza zimą. W 2020 roku UNG ogłosiło plany zaprzestania produkcji AI-80, co miało nastąpić po modernizacji istniejących rafinerii ropy naftowej. Nie jest jednak jasne, na jakim etapie są te wysiłki.

Źródło: Eurasianet

Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium