Istotne zmiany w profilu obywateli Ukrainy przebywających w Polsce –badanie EWL oraz Studium Europy Wschodniej UW
Masowy napływ uchodźców wojennych do Polski, jak i powrót części ukraińskich mężczyzn w celu wsparcia obrony swojego kraju, istotnie wpłynął na statystyczny profil obywateli Ukrainy przebywających nad Wisłą. Jednocześnie, niezmiennie wysoki jest wskaźnik związany z aktywizacją zawodową ukraińskich obywateli w Polsce. Świadczą o tym wyniki IV edycji badania „Obywatele Ukrainy w Polsce i na polskim rynku pracy. Nowe wyzwania i
perspektywy” przeprowadzonego przez Platformę Migracyjną EWL, Fundację EWL i Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, które zostały opublikowane 11 maja.
Znacząca przewaga kobiet
Badanie pokazało, że 67% przebywających w Polsce obywateli Ukrainy stanowią kobiety. W
porównaniu z wynikami z 2021 roku struktura płci respondentów uległa istotnej zmianie –
niemal dwukrotnie zmalał odsetek mężczyzn z Ukrainy.
– Napływ uchodźców wojennych z Ukrainy po 24 lutego 2022 roku niewątpliwie zdominował
sytuację migracyjną w naszym kraju, zmieniając tym samym profil ukraińskiego obywatela
mieszkającego w Polsce. Obecnie większość́ przebywających w Polsce obywateli Ukrainy to
kobiety z dziećmi, które często pracują̨ poniżej swoich kwalifikacji. Słabsza znajomość́ języka
polskiego oraz towarzyszące trudności w dostosowaniu się̨ do nowych warunków życia i
pracy stanowią̨ wyzwanie dla wielu migrantów uchodźczych w Polsce, ale także dla polskich
pracodawców – uważa Andrzej Korkus, prezes Platformy Migracyjnej EWL.
Wysoki poziom aktywizacji zawodowej
Na uwagę zasługuje fakt, że zdecydowana większość, bo aż 78% przebywających w Polsce
obywateli Ukrainy podjęło zatrudnienie w naszym kraju. Biorąc pod uwagę istotny udział w
tej grupie uchodźców wojennych, wskaźnik należy uznać za niezmiernie wysoki, wskazujący
na dojrzałość polskiej gospodarki i rynku pracy.
– Polska jako kraj posiadający wieloletnie doświadczenie w tworzeniu warunków
sprzyjających zatrudnieniu migrantów ze Wschodu, poradziła sobie także z aktywizacją
zawodową uchodźców wojennych z Ukrainy. Szybkie i skuteczne działania stały się możliwe
m.in. dzięki decentralizacji pomocy, a także wdrożeniu rządowych programów wsparcia
finansowego organizacji i firm. Digitalizacja usług publicznych okazała się wielkim
usprawnieniem i realnym wsparciem działań podjętych zarówno przez podmioty prywatne,
jak i państwowe. Z kolei wprowadzona deregulacja umożliwiła pracodawcom zaoferowanie
pracy łącznie kilkuset tysiącom uchodźców — podkreśla Andrzej Korkus.
Gorsza znajomość języka polskiego
W porównaniu do poprzedniego badania niemal dwukrotnie obniżył się odsetek ukraińskich
obywateli, wykonujących pracę w Polsce zgodną z ich kwalifikacjami. W grudniu 2021 roku niemal 68% respondentów deklarowało, że zajmuje stanowiska odpowiadające posiadanym
kompetencjom, zaś w 2023 roku odsetek ten wyniósł jedynie 35%.
Jednym z podstawowych elementów, który zwiększa szanse na lepsze wykorzystanie swoich
kwalifikacji w ramach polskiego rynku pracy, jest znajomość języka, a ta jest gorsza w
badanej grupie, niż miało to miejsce 2 lata temu. Wedle deklaracji, z 46% do 35% zmalał
odsetek obywateli Ukrainy, którzy znają język polski na dobrym i bardzo dobrym poziomie.
Powodem tego jest przede wszystkim słaba znajomość języka polskiego wśród uchodźców
wojennych przybyłych w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy, wśród których jedynie 14%
deklaruje co najmniej dobrą znajomość polskiego. Natomiast wśród migrantów
przedwojennych poziom ten jest nadal wysoki i wynosi 49%.
– Nasze najnowsze badanie, przeprowadzone we współpracy z ekspertami z Platformy
Migracyjnej EWL, pokazało, że cześć́ ukraińskich migrantów chce pozostać w Polsce na
dłużej, by móc stać się̨ w przyszłości częścią̨ naszego społeczeństwa. Wspierając zarówno
polską, jak i ukraińską̨ gospodarkę̨, będą̨ również̇ wzbogacać́ naszą kulturę̨ oraz jeszcze
bardziej spajać nasze narody w tej symbolicznej „wojennej i powojennej” wspólnocie –
podkreśla Jan Malicki, dyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.
Większa chęć powrotu do Ukrainy
Badanie pokazało, że niemal dwie trzecie obywateli Ukrainy (64%) planuje wrócić z Polski do
swojej ojczyzny w bliższej lub dalszej perspektywie. Przy czym, odsetek respondentów
deklarujących chęć pozostania w Polsce na dłużej zmalał w porównaniu do 2021 roku z 62%
do 40%.
– Należy jednakże pamiętać, że są to obecnie tylko deklaracje. Tak naprawdę przyszłość
pokaże, czy po zakończeniu wojny, większość uchodźców wojennych przebywających w
Polsce podejmie decyzje o powrocie do Ukrainy, czy też większość będzie raczej dążyć do
sprowadzenia swoich rodzin do Polski – dodaje Jan Malicki.
Badanie z obywatelami Ukrainy przebywającymi w Polsce zostało przeprowadzone w dniach
4–13 marca 2023 roku za pomocą wywiadów bezpośrednich F2F. Wywiady zostały
przeprowadzone w języku ukraińskim na próbie liczącej łącznie N=500 dorosłych obywateli
Ukrainy, zarówno migrantów przedwojennych, jak i uchodźców wojennych z Ukrainy.
Kwestionariusz badania został opracowany przez Platformę Migracyjną EWL oraz Studium
Europy Wschodniej UW z wykorzystaniem części pytań zgłoszonych przez Ministerstwo
Rodziny i Polityki Społecznej, Urząd do Spraw Cudzoziemców i Biuro Bezpieczeństwa
Narodowego (EWL).
