W dniu 16 stycznia 2024 roku odbyło się spotkanie noworoczne ze stypendystami Programu Stypendialnego Rządu RP im. Konstantego Kalinowskiego. Spotkanie miało na celu zainicjowanie wspólnej przestrzeni dyskusyjnej oraz nawiązanie kontaktów pomiędzy stypendystami. Oto główne punkty tego wydarzenia:

Goście i przemówienia:

• W pierwszej części spotkania wypowiedzieli się zaproszeni goście, w tym dr hab. Andrzej Szeptycki, prof. UW (Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego), Pavel Barkouski (przedstawiciel Białoruskiego Zjednoczonego Gabinetu Przejściowego) oraz Radca Marcin Wojciechowski (chargé d’affaires RP w Białorusi w latach 2020-2024).

Dyskusja na tematy organizacyjne:

• W drugiej części spotkania przeprowadzono dyskusję na tematy organizacyjne w ramach Programu. Dyrektor Jan Malicki przywitał gości i zapowiedział dyskusję na tematy nurtujące stypendystów.

Historia powstania Programu:

• Dyrektor wspomniał o genezie powstania Programu, przywołując czas demonstracji w Mińsku po sfałszowanych wyborach prezydenckich w marcu 2006 roku, kiedy to powstała idea o powołaniu Programu Stypendialnego im. Konstantego Kalinowskiego. Wówczas przyjęto na Program 244 osoby.

Przemówienie Ministra Andrzeja Szeptyckiego

Podczas spotkania ze stypendystami Programu im. Kalinowskiego, minister Andrzej Szeptycki wyraził swoje zadowolenie z udziału w tym wydarzeniu oraz podziękował za zaproszenie. Oto główne punkty z jego przemówienia:

To pokazuje na znaczeniu jaką Białoruś odgrywa w polskiej polityce naukowej i polskiej polityce zagranicznej.

Kolejne wydarzenia z udziałem Białorusinów:

• Minister Szeptycki podkreślił, że spotkanie to jest jednym z wielu wydarzeń z udziałem Białorusinów, w których mógł uczestniczyć w roli wiceministra. Wcześniej miał okazję gościć Panią Prezydent Elekt Swietłanę Cichanouską oraz Aleksandra Milinkiewicza w Ministerstwie Nauki RP.

Tradycja obecności białoruskich studentów:

• W swoim wystąpieniu minister wspomniał o 30-letniej tradycji obecności białoruskich studentów na Uniwersytecie Warszawskim, którzy uciekali i nadal uciekają przed reżimem Aleksandra Łukaszenki.

Wsparcie dla białoruskiego społeczeństwa:

• Pan Minister podkreślił wsparcie polskich władz uczelnianych i państwowych dla białoruskiego społeczeństwa w dążeniu do wolności i demokracji.

Cele polskiej pomocy dla białoruskich studentów:

• Minister Szeptycki wskazał trzy cele, które przyświecają działaniom polskiej pomocy wobec białoruskich studentów: solidarność, wsparcie białoruskiej tożsamości oraz wsparcie w przygotowaniu przyszłych kadr specjalistów.

Podsumowanie

• W wyniku spotkania min. Andrzej Szeptycki zapewnił, że zostaną podjęte z jego strony starania o podwyższenie stypendiów programu Kalinowskiego co najmniej do poziomu stypendiów studentów NAWA.

Pavel Barkouski, zastępca Przedstawiciela Białoruskiego Zjednoczonego Gabinetu Przejściowego, wyraził wdzięczność za wsparcie Rządu Polskiego oraz dyrektora Jana Malickiego za ciągłe wspieranie białoruskich studentów uczestniczących w programie stypendialnym. Podkreślił, że funkcjonowanie podobnych programów stypendialnych będzie mieć pozytywny wpływ na przyszłą wymianę kadr w Białorusi, stanowiąc również fundament dla przyszłej wymiany akademickiej między Polską a Białorusią.

Dziękuję za waszą pozycję obywatelską.

Radca Marcin Wojciechowski, chargé d’affaires RP w Białorusi, podkreślił, że Program im. Kalinowskiego jest jedną z najlepszych inicjatyw skierowanych do białoruskich studentów, jakie Polska wymyśliła w ciągu ostatnich 30 lat. Wyraził życzenia zgromadzonym stypendystom, życząc im możliwości pomyślnego powrotu na Białoruś i realizacji swoich celów i marzeń.

Pewnie byłoby lepiej gdyby nie trzeba było takich programów wymyślać. Gdyby były inne formy współpracy np.  współpraca z uczelniami w Białorusi, tworzyć tam centra kultury polskiej, wymiany jak to robimy z innymi krajami. Ale jest tak jak jest. Wszyscy żyjemy nadzieją że to się zmieni i pracujemy dla przyszłości. To jest praca pozytywistyczna, być może będzie to praca długa, ale jest potrzebna i zakończy się sukcesem.

Tematy poruszane przez stypendystów programu im. K. Kalinowskiego:

• Wysokość stypendiów i konieczność ich waloryzacji, terminowość wpłat,
• Stworzenie podręcznika/ informatora zawierającego najczęściej zadawane pytania dla nowych uczestników programu,
• Kwestia legalizacji dokumentów potwierdzających ich autentyczność,
• Zasady transparentności procesu rekrutacji do Programu,
• Poprawa interakcji z kierownictwem programu i utworzenie przedstawicielstwa, które będzie reprezentować interesy stypendystów.

Dyrekcja programu obiecała stworzenie specjalnego informatora dla nowych studentów oraz zadbanie o organizację wyborów przedstawicieli grup studyjnych. Przedstawiciele strony polskiej zauważyli, że wsparcie społeczeństwa białoruskiego w jego dążeniu do wolności będzie kontynuowane zarówno ze strony polskich uczelni, jak i władz państwowych RP.

Moderatorem spotkania był konsul Jarosław Książek- polski historyk i dyplomata, konsul generalny RP w Charkowie (2003–2006), Brześciu (2006–2010) i Grodnie (2016–2021).

Program stypendialny im. K. Kalinowskiego I i II to program dla obywateli białoruskich relegowanych z uczelni z przyczyn politycznych realizowany cyklicznie od 2006 roku. W ciągu trzynastu lat działalności Programu, w latach 2006-2021, przyjęto 2063 stypendystów, którzy podjęli naukę na 79 uczelniach w całym kraju. Na rok akademicki 2021/2022 przyjęto odpowiednio 146 osoby na roczny kurs języka polskiego i studia oraz 28 osób na staż. Na rok akademicki 2022/2023 zostało przyjętych odpowiednio 36 osób na studia oraz 8 osób na staż. Program jest kontynuowany w latach 2023-2025.

W 2020 r. uruchomiono Program stypendialny im. K. Kalinowskiego III – „Solidarni z Białorusią”. Program skierowany jest do obywateli białoruskich, którzy po 9 sierpnia 2020 r. z przyczyn politycznych, na skutek działań władz Białorusi zostali (jedno z poniższych):
1) zatrzymani, aresztowani, pobici, torturowani;
2) zwolnieni z pracy;
3) poddani presji ekonomicznej lub psychicznej lub psychicznej uniemożliwiającej dalsze kontynuowanie nauki lub pracy na Białorusi.

Beneficjenci Programu są kierowani na przygotowawcze kursy języka polskiego, po których będą mogli rozpocząć studia I stopnia, studia II stopnia lub staże czy podyplomowe studia wschodnie, na polskich uczelniach publicznych.

W ramach realizacji I etapu Programu jego beneficjantami było do września 2021 roku:
• 530 uczestników kursów języka polskiego,
• 13 studentów (11 na studiach I stopnia i 2 na studiach II stopnia),
• 24 uczestników stażu naukowego
• 27 uczestników Podyplomowych Studiów Wschodnich.

W kolejnych naborach przeprowadzonych w 2021 r., 2022 r. i 2023 r. do Programu przyjęto odpowiednio 78, 235 i 75 osób – na roczne kursy języka polskiego.

Fot. DIP SEW