W dniach 6-7 grudnia 2022 roku odbyła się Międzynarodowa Konferencja w ramach której przeprowadzone zostały debaty i dyskusje przedstawicieli mediów oraz naukowców z państw byłego ZSRS oraz Polski, którzy brali udział w procesach dotyczących rozpadu Związku Sowieckiego.

Wygład inauguracyjny wygłosiła prof. Violeta Davoliūtė z Uniwersytetu Wileńskiego, pt. „Vectors of Memory since the Collapse of the USSR. Examples from the Baltic States”. Pani Profesor specjalizuje się w problematyce traumy historycznej, polityce pamięci i tożsamości narodowej.

W pierwszym Okrągłym Stole międzynarodowi eksperci z Litwy, Ukrainy i Republiki Czeskiej podjęli się kwestii badań nad fenomenem ZSRS w 2022 r. 30 lat po jego rozpadzie. Udział wzięli m.in. prof. Violeta Davoliūtė (Uniwersytet Wileński), dr Alena Markova (Uniwersytet Karola w Pradze), prof. Natalia Shlikhta (Uniwersytet Narodowy „Akademia Kijowsko-Mohylańska”), a także w roli dyskutanta dr Witold Rodkiewicz (Studium Europy Wschodniej UW). Moderatorką była dr Ludwika Włodek ze Studium Europy Wschodniej UW.

Następnie eksperci z Grupy Analitycznej „BIAŁORUŚ – UKRAINA – REGION”- dr Justyna Olędzka (Uniwersytet w Białymstoku), dr Maxim Rust (tudium Europy Wschodniej UW), Ołeksandr Szewczenko (Studium Europy Wschodniej UW), zaprezentowali swoją działalność ekspercką i analityczną oraz postawione cele w ramach swojej Grupy Analitycznej.

Dr Shahla Kazimowa ze Studium Europy Wschodniej UW będąca jednocześnie Redaktorką Naczelną zaprezentowała dziedzictwo i obecne założenia czasopisma „Nowy Prometeusz„.

Drugi Okrągły Stół pt. „Pucz – Białowieża – Ałma-Ata. (Nie)wyciągnięte wnioski” zgromadził byłych posłów parlamentów państw na wschodzie, którzy w grudniu zostali świadkami spotkania 1991 roku w Wiskulach oraz Ałma-Acie, w wyniku których przestał istnieć ZSRS i powołano Wspólnotę Niepodległych Państw (WNP). W dyskusji wzięli udział: Pulatjan Ahunov (Stowarzyszenie Central Asia w Helsingborgu), Jan Malicki (Studium Europy Wschodniej UW), Siarhey Navumchyk (Radio Wolna Europa), prof. Agata Włodkowska (Wyższa Szkoła Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie), prof. Iurii Shapoval (Narodowa Akademia Nauk Ukrainy). Moderatorem był Ołeksandr Szewczenko ze Studium Europy Wschodniej UW.

Drugi dzień konferencji zainaugurowano III Okrągłym Stołem pt. „Między strachem a nadzieją – Polska i Polacy wobec ZSRS, 1989–1991”, w którym ówcześni pracownicy MSZ RP, oraz eksperci podzielili się swoimi obserwacjami i wspomnieniami nt. zmiany postrzegania ZSRS, pieriestrojki, dążeń niepodległościowych narodów za wschodnią granicą Polski, tworzenia nowej polskiej polityki wschodniej. Zaproszonymi gośćmi byli: dr Barbara Jundo-Kaliszewska (Uniwersytet Łódzki), dr Grzegorz Kostrzewa-Zorbas (Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie), dr Wiktor Ross (Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego), dr Sławomir Weremiuk (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie). Moderatorem był dr Piotr Olechowski z Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego w Warszawie.

Czwarty Okrągły Stół pt. „ Wpływ konfliktów na przestrzeni postsowieckiej na transformacje w poszczególnych krajach i regionach”, uczestnicy podjęli próbę podsumowania 30 lat transformacji w krajach, które powstały po upadku Związku Sowieckiego oraz 30 lat współpracy z tymi krajami. W rozmowie wzięli udział: Pulatjan Ahunov (Stowarzyszenie Central Asia w Helsingborgu), dr Nurłan Alijew (Uniwersytet Ekonomiczno-Humanistyczny w Warszawie), Valer Karbalevich, (Centrum Analityczne Strategia), Grant Mikaelian (Instytut Kaukaski w Erywaniu). Moderatorką była prof. Galyna Zelenko z Narodowej Akademii Nauki Ukrainy.

Na koniec odbyła się debata pt. „Obraz ZSRS i jego upadku w mediach i kulturze”, w której wzięli udział dr Paulina Gorlewska (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie), Tetiana Iarmoshchuk (Radio Wolna Europa, telewizja Current Time), dr Oleksandr Zinchenko (Publiczne Radiofonii i Telewizji Ukrainy). Moderatorem był prof. Hubert Łaszkiewicz ze Studium Europy Wschodniej UW.

Wydarzeniu wcześniej towarzyszyło otwarcie wystawy ulicznej pt. „Polska wobec rozpadu Związku Sowieckiego”, która będzie prezentowała mieszkańcom oraz gościom Warszawy nieznane dotąd dokumenty i zdjęcia, kluczowe dla uczczenia 30-lecia nawiązania stosunków dyplomatycznych z krajami, które wtedy powstały bądź odzyskały niepodległość w latach 1989–1991.

Konferencja odbyła się w Sali Senatu, Pałacu Kazimierzowskiego UW.

Wystawa pt. „Polska wobec rozpadu Związku Sowieckiego” odbędzie się w dwóch lokalizacjach:

• hall dawnej Biblioteki Uniwersyteckiej UW
• przed frontem głównym Pałacu Tyszkiewiczów-Potockich

Program konferencji (PDF)

fot. Adam Błonowski