Trzeci dzień objazdu powitał uczestników uciążliwym skwarem, jednak w dobrym nastroju wyjechaliśmy zgodnie z planem w stronę ulicy J. Kilińskiego, gdzie komunikat dotyczący historii Soboru Prawosławnego im św. Aleksandra Newskiego miał wygłosić kolega Vladislav. Nikt nie przypuszczał jakie czekały nas tam przeżycia. Przed pięknie odrestaurowanym soborem zebraliśmy się z tą myślą, że najpierw wejdziemy do jego środka, zobaczymy zabytkowy ikonostas i dopiero wysłuchamy komunikatu. Sobór był jednak zamknięty.

Pułkownik Krząstek postanowił jednak ,,go otworzyć’’. Gdy zauważył, ze otwiera się brama i będzie przez nią wyjeżdżał samochód wbiegł szybko na teren przy cerkiewny . Znalazł się za bardzo wysokim, kutym ogrodzeniem z prętów zakończonych ostrymi grotami.

Pomaszerował dalej do stróżówki ufny, że jest tam ktoś z ochrony, który ma klucze do soboru i go nam otworzy. Okazało się jednak, iż tam nie było nikogo. Niestety próby sforsowania tego wysokiego ogrodzenia się nie powiodły. Zwyciężył głos rozsądku.

Pułkownik powiedział do nas, że czuł się jak na wybiegu w ogrodzie zoologicznym. Na ratunek ruszył dr Kolbaia i nasza kronikarka Olga. Szybkim marszem udali się do cerkwi św. Olgi by tam od batiuszki zdobyć klucze i uwolnić pułkownika. Wszyscy trzymaliśmy kciuki za powodzenie tej misji. Problem rozwiązał się jednak znacznie szybciej. Niespodziewanie do bramy podjechał samochód osobowy i kierowca pilotem otworzył wrota. Wszyscy głośno wołaliśmy pułkownika żeby do nas uciekał. Okazało się, iż terem koło soboru to płatny parking wynajmowany przez duchownych a do soboru przychodzą oni tylko w wyznaczonych dla wiernych godzinach. Gdy już byliśmy w komplecie ruszyliśmy do cerkwi św. Olgi przy ulicy Piramowicza 12.

Wybuchło wielkie zamieszanie. Była wszakże sobota, wszystko wokół było zamknięte. Uratowało nas niespodziewane auto, wjeżdżające na parking. Tyle szczęścia pułkownik miał ostatnio we wrześniu 2001 roku.

Vitalii Voitsekhovskyi i Władysław Boradyn wspólnie opowiedzieli o historii Cerkwi. Zabytkowy budynek Świątyni z XIX wieku w swej obecnej formie zachował oryginalny wystrój w części zewnętrznej i wewnętrznej. Naszą uwagę przykuły polichromie wewnątrz świątyni, drewniany chór, ikonostas oraz obrazy. Ołtarz, przedstawiający Chrystusa na Górze Oliwnej oraz ikonostas z wyobrażeniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, Chrystusa i świętych archidiakonów Stefana i Filipa. Budowę cerkwi zakończono w 1898 r. Świątynia powstała jako trzeci kościół prawosławny w mieście i była odpowiedzią na zapotrzebowanie i wzrost liczby wiernych. Dr Kolbaia pytał dlaczego ta cerkiew ma zupełnie inny kształt, dlaczego została zbudowana na planie prostokąta, z prezbiterium zamkniętym absydą. Dlaczego posiada ona tylko jedną cebulastą kopułę, ilu wiernych liczy ta parafia obecnie. Nasi koledzy opowiadali dalej o tej ,, innej ‘’ cerkwi. We wnętrzu świątyni znajduje się trzyrzędowy ikonostas. Pierwotnie miał on trafić do cerkwi św. Aleksandra Newskiego, jednak okazał się za wysoki. Centralnym elementem znajdujących się w nim ,,carskich wrót’’ jest krzyż. Po obu stronach znajdują się, zgodnie z tradycją, ikony Chrystusa Pantokratora i Matki Bożej. Ikona patronki świątyni znajduje się po prawej stronie ikonostasu.

Władysław również opowiedział o strukturze carskiej komunikacji w Łodzi oraz o kościele garnizonowym św. Jerzego, informacje uzupełnił Yevhen. Rozwój cerkwi rosyjskiej w Łodzi był związany z sytuacją polityczną Polski w XIX w. Łódź od roku 1815, tj. od podpisania Traktatu Wiedeńskiego, była częścią Królestwa Polskiego. Znaczący napływ Rosjan do Łodzi nastąpił w następstwie rusyfikacji, po upadku powstania styczniowego w latach sześćdziesiątych XIX wieku. Jednym z elementów tej polityki była administracyjna unifikacja społeczności miasta.

Na przełomie 1866 i 1867 roku, nastąpiła reforma podziału terytorialnego i utworzenie nowych organów administracji. W efekcie, przestała istnieć polska administracja terytorialna, a na jej miejscu powstała, złożona głównie z Rosjan i posługująca się językiem rosyjskim, nowa struktura. Podobnie stało się w 1875 roku z sądownictwem. Po przegranej bitwie w 1914 roku, garnizon rosyjski wycofał się z Łodzi. Miasto zostało zajęte przez Niemców.

Mikrofon w autokarze przejęła Yuliia Sabatina, by opowiedzieć o teatrze im Stefana Jaracza. Zapoznaliśmy się z dziejami najstarszego teatru w Łodzi, scena którego została uruchomiona w roku 1888 z inicjatywy Lucjana Kościeleckiego przy ulicy Piotrkowskiej. Po pożarze gmachu teatr został przeniesiony do budynku przy ul. Cegielnianej 63 (obecnie ul. Jaracza 27). Zanim uzyskał patrona w osobie, Stefana Jaracza, obiekt znany był jako Teatr Polski, a później jako Teatr Miejski. W czasie II wojny światowej działał jako niemiecki Theater zum Litzmannstadt. W roku 1949, po przeniesieniu się części zespołu Zespołu Wojska Polskiego /obecnie Zespołu Reprezentacyjnego Wojska Polskiego/ do Warszawy, teatr przyjął nazwę im. Stefana Jaracza.

Kolejnym punktem programu była Synagoga Alte Szil w Łodzi. W miejscu całkowicie zniszczonej przez nazistów synagogi w roku 1939, komunikat wygłosiła Marianna Shpak. Ze względu na szczególne zainteresowanie tematem kultury żydowskiej, Marianna przekazała wiele ciekawych informacji, za co otrzymała aplauz. Dowiedzieliśmy się, że Synagoga Alte Szil w Łodzi została założona w 1861 roku. Była jedną z najbardziej okazałych bożnic – zarówno w Łodzi, jak i w całej Polsce.

Marianna opowiedziała o procesie budowy świątyni i pokazała zdjęcia z projektu wirtualnej renowacji Łódzkiej synagogi. Przed II wojną światową, synagoga odgrywała ważną rolę w życiu kulturalnym miasta; nie tylko społeczności żydowskiej. Bożnica w eklektycznym stylu łączącym elementy neoromańskie i neomauretańskie, ozdobiła miasto swoim nietypowym, bliskowschodnim wyglądem. Z ust Marianny dowiedzieliśmy się również o tradycjach i zwyczajach Żydów na terenach Europy Środkowo-Wschodniej. Marianna otrzymała najwyższą ocenę za swoje wystąpienie. Pułkownik Krżąstek szerokim frontem zaatakował całą grupę z Uniwersytetu Narodowego Akademia Ostrogska. Wszyscy studenci musieli odpowiadać o synagodze w Ostrogu nad Horyniem, grobie słynnego myśliciela Samuela Edelsa, co w nim się znajduje. Wszyscy byli pytani co to jest Talmud, dlaczego jest tak ważny dla Żydów. Dyskusja była wyjątkowo długa i bardzo ciekawa, bardzo poszerzająca nasz zakres wiedzy o kulturze i religii Żydów.

Jadąc do nowej siedziby Uniwersytetu Łódzkiego mijaliśmy budynek, w którym pracował dr D. Kolbaia gdy przyjechał z Gruzji do Polski. Doktor pokazał nawet okno przez, które wyglądał na ulicę. Niestety jest on teraz zrujnowany, okna zabite deskami i czeka na remont.

Następnie, przy nowoczesnym gmachu Wydziału Prawa i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Łódzkiego komunikat wygłosiła Yana Pankiv. Przypomniała ona, że Uniwersytet Łódzki został utworzony dekretem z 24 maja 1945 roku. Inicjatorem powołania w Łodzi uczelni uniwersyteckiej, pod pierwotną nazwą Państwowy Uniwersytet – Wolna Wszechnica, był prof. Teodor Vieweger. Pierwszymi rektorami byli wybitni przedstawiciele nauki polskiej: prof. Tadeusz Kotarbiński, prof. Józef Chałasiński, prof. Jan Szczepański. Yana przygotowała dla nas materiały dodatkowe w formie zdjęć. Co ciekawe, uniwersytet zajmuje gmach dawnej Szkoły Zgromadzenia Kupców przy ul. Narutowicza 68 – jeden z pierwszych betonowych budynków w Polsce. Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego jest jedną z największych i najnowocześniejszych w Polsce, jej zbiór liczy sobie ponad dwa miliony książek.

Po wykonaniu grupowego zdjęcia przy Rektoracie Uniwersytetu Łódzkiego, wyruszyliśmy w stronę Bazyliki Archikatedralnej pod wezwaniem św. Stanisława Kostki. Na miejscu wysłuchaliśmy komunikatu Yuli Sabatiny. Bazylika Archikatedralna św. Stanisława Kostki jest rzymsko katolicką świątynią powstałą w latach 1901-1912. Jest to najwyższy budynek w Łodzi i jeden z najwyższych kościołów w Polsce. Sam Stanisław Kostka (1550- 1568) – polski jezuita, jeden z katolickich patronów Polski jest ponadto patronem ministrantów, polskich dzieci i młodzieży. W roku 1895 został powołany komitet budowy, w skład którego weszli najwięksi łódzcy fabrykanci: Juliusz Teodor Heinzel, Edward Herbst, Juliusz Kunitzer, Józef Richter i Adolf Hoffrichter. W 1941 r. świątynia została ograbiona przez okupanta, zamieniona na magazyn wojskowy, a w jej krypcie urządzono hodowlę pieczarek. 13 czerwca 1987 r. katedrę odwiedził papież Jan Paweł II.

Tuż obok, przy Grobie Nieznanego Żołnierza, postawiliśmy znicz, oraz wysłuchaliśmy komunikatu Yany Pankiv. Symboliczny pomnik żołnierski, w formie monumentalnej płyty nagrobnej został zaprojektowany przez prof. Stanisława Kazimierza Ostrowskiego i odsłonięty 22 marca 1925 roku jako pierwszy tego rodzaju pomnik w Polsce, poświęcony bezimiennym żołnierzom poległym na polach bitew. Decyzja o powstaniu pierwszego w Polsce symbolicznego pomnika poległych anonimowo żołnierzy została podjęta uchwałą Rady Miejskiej 18 grudnia 1924 roku. Na miejsce lokalizacji pomnika wybrano plac przed łódzką katedrą. Na samym początku okupacji niemieckiej w Łodzi podczas II wojny światowej, w listopadzie 1939 roku, Niemcy zniszczyli wszystkie polskie pomniki w Łodzi, w tym także pomnik Nieznanego Żołnierza. Monument odbudowano i ponownie odsłonięto 1 listopada 1946r. Nowy pomnik nawiązuje do przedwojennego projektu, zmieniono jednak pewne elementy jego wystroju . Na kolumnie znicza wiecznego umieszczone są z każdej strony wizerunki Krzyża Virtuti Militari.

Cały Ostróg znów został poderwany przez pułkownika, który pytał kiedy i gdzie zostały wręczone pierwsze ordery. Okazało się, że było to 22 czerwca 1792 roku w Ostrogu nad Horyniem. Tym razem studenci nie zawiedli, wiedzieli gdzie to było i że za cztery dni będzie 230. Rocznica tego wydarzenia tak głęboko wpisanego w historię nie tylko Wojska Polskiego i narodu polskiego. Przy płycie studenci postawili Znicz Pamięci SEW UW.

Następnie przeszliśmy do pomnika księdza Ignacego Skorupki, poległego na Polu Chwały pod Ossowem w sierpniu 1920r.. Komunikat wygłosił Yevhen Synchuk. Kapelan otrzymał Krzyż Orderu Virtuti Militari oraz Order Białego Orła. Na cześć bohaterskiego księdza w Łodzi w roku 1930 odsłonięto pomnik. Autorami obelisku byli: prof. Franciszek Sługocki oraz Wacław Konopka. W 1939 roku pomnik został zniszczony przez hitlerowców. Cudem ocalały dekoracyjne tablice, które ukryto w budynkach diecezjalnych. Pomnik bardzo długo czekał na swoją odbudowę. Nie pozwalały na to komunistyczne władze. Monument pojawił się ponownie na Placu Katedralnym w roku 1989.

Przed nami było jeszcze kilka punktów programu, ruszyliśmy zatem w kierunku ulicy Piotrkowskiej. Andrii Kutsyk wygłosił komunikat na temat historii pałacu Juliusza Heinza, będącego pierwszą z trzech jego siedzib, wybudowaną w roku 1882. Gmach powstał według projektu Hilarego Majewskiego, a jego budowniczym był przyszły zięć Juliusza Heinzla – Otto Gehlig. Pałac składał się z trójkondygnacyjnego korpusu głównego i niższych skrzydeł bocznych oraz dwóch pawilonów, zakończonych wieżami, oddzielonych od pałacu ozdobną kratą. Z biegiem lat ulegał modyfikacjom i przebudowom. Obecnie pałac zintegrowany z budynkami fabrycznymi, jest siedzibą Urzędu Marszałka Województwa Łódzkiego.

Następny komunikat dotyczył domu handlowego Esplanada. Marianna Shpak opowiedziała o tym zabytku historycznym, który znajduje się przy ulicy Piotrkowskiej 100A – dawnym Domie Handlowym Hugo Schmechela i Juliana Rosnera, znanym mieszkańcom Łodzi pod nazwą Esplanada. Dom Handlowy od początku powstania w 1909 r. zawsze miał wielu gości i klientów. W 1926 roku nowy dzierżawca Wawrzyniec Gerbich, przekształcił sklep w kawiarnię i cukiernię. Kawiarnia była tak popularna, że nawet podczas okupacji Łodzi przez nazistów służyła jako miejsce pogadanek. Ро drugiej wojnie światowej, budynek wraz ze znajdującą się w nim kawiarnią i cukiernią, przekazano Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem”, zmieniając jej nazwę na „Powszechna”. W końcu lat 90. XX wieku budynek wyremontowano, powrócono też do gastronomicznej tradycji lokalu. Mariannа zwróciła uwagę na architekturę Esplanady. Budynek jest jednym z najlepszych przykładów architektury secesyjnej w Polsce.

Następnie wyruszyliśmy w stronę fortepianu Artura Rubinsteina. Denis, podczas swojego komunikatu, włączył nam muzykę wybitnego łodzianina. Rubinstein urodził się 28 stycznia 1887 roku w Łodzi; w wieku 21 lat, będąc biedakiem i uważając się za miernego pianistę, próbował popełnić samobójstwo – pasek, na którym chciał się powiesić okazał się jednak słaby i pękł, a pianista spadł z haka. Studiował grę na fortepianie w Łodzi i w Warszawie oraz teorię muzyki w Berlinie. W grudniu 1900 r. dał swój pierwszy recital z orkiestrą, wykonując utwory Schumanna, Chopina i Mozarta oraz II Koncert Fortepianowy Camille’a Saint-Saënsa. Koncert spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności, po czym nastąpiły występy w Polsce i Niemczech; w 1904 r. Rubinstein zadebiutował w Paryżu, a dwa lata później w Carnegie Hall w Nowym Jorku. Na ławce przy figurze pianisty zasiadały kolejno nasze koleżanki i koledzy. Robiliśmy ze słynnym artystą pamiątkowe zdjęcia. Na koniec była zbiorowa fotografia pamiątkowa do kroniki objazdu.

Pan pułkownik w międzyczasie próbował umówić się na kawę z sąsiednią grupą młodych kobiet. Oczywiście nie przeszkodziło mu to wystosować w stronę Denisa pytania o to, gdzie został pochowany słynny pianista, zapytać innych o najnowszą gwiazdę z Alei Gwiazd usytuowaną obok pianina A.Rubinsteina. Na obiad wróciliśmy do naszego hotelu niezawodnym Sprinterem. Pan Krzysztof podjechał pod samą Piotrkowską i nas zabrał. Po pysznym obiedzie nasz popołudniowy program otworzyła wizyta w Fabryce Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Bawełnianych., dzisiaj słynnej w całej Europie ,, Manufaktury’’.

Program zamykał komunikat Antona Vasiljeu. Wypowiedź przybliżyła nam wiedzę o historii i tradycjach Łódzkiej Manufaktury. Nie obyło się bez obszernego uzupełniania ze strony pułkownika Krząstka. Dowiedzieliśmy się, że w okresie międzywojennym manufakturą zarządzały banki włoskie. Stało się też jasnym, dlaczego Łódź zwano polskim Manchesterem. Obecnie w Manufakturze mieści się największe centrum handlowo-rozrywkowe w Łodzi. Dr Kolbaia i prof. Siemiańczuk oraz kilku studentów poszło zwiedzać bardzo nowoczesne Muzeum Sztuki Współczesnej.

Po wysłuchaniu komunikatu mieliśmy okazje zwiedzić obiekt we własnym zakresie. Wracając do hotelu ustaliliśmy kilka kwestii organizacyjnych dotyczących ostatniego dnia naszego objazdu. Wszyscy byliśmy okropnie zmęczeni. Temperatura dochodziła do 35 stopni na plusie. Każdy marzył żeby wejść pod prysznic i odpocząć w hotelowym pokoju. Wieczór był cichy. Życie towarzyskie zupełnie zamarło.

Cytat dnia:

,, klejnoty ’’ zdobią męższczyznę tak samo jak włosy głowę i trzeba je chronić do końca życia

niech żyje wolność, słońce i pogoda, ……

Ciąg dalszy nastąpi… (3/4)

Pierwszy dzień: relacja zdjęciowa

Drugi dzień: relacja zdjęciowa